صورت در معرفت‌شناسی توماس آکویینی

از نظر توماس آکویینی معرفت با واسطه صورت‌های ذهنی پدید می‌آید. عامل ایجاد معرفت، مشابهت میان صورت ذهنی و صورت شیی خارجی است و این مشابهت نیز نشان دهنده وحدت صوری میان قوای ادراکی و اشیا خارجی است. علاوه بر این، صورت‌های ذهنی مضمون معرفت را نیز تعیین می‌کنند. اما برای شناخت یک فرد جزیی تنها یک صورت مفهومی کافی نیست. از نظر توماس برای ادراک یک فرد جزیی باید صورتی از خود ماده نیز به نوعی در فاعل شناسا حضور داشته باشد و ادراک آن ماده معین به جزییات فردیت می‌دهد. مسیله دیگر این است که اگر عقل تنها قادر به درک صورت‌هایی است که خود ساخته و پرداخته، چگونه می‌توان مدعی شناخت واقع گرایانه از عالم بود؟ از نظر بعضی از مفسران، صورت‌ها تنها واسطه میان شیی خارجی و قوای ادراکی هستند، اما خود، متعلق ادراک عقلی واقع نمی‌شوند. توماس معتقد است متعلق معرفت عقلی ماهیت است که در شیی جزیی وجود دارد که عقل آن را با ادراک صورت‌های خیالی و انتزاع آن از ویژگی‌های کلی بدست می‌آورد. بنابراین عقل می‌تواند صورت‌های جزیی خیالی را نیز ادراک کند.