روایی برهان تضایف بر اتحاد عاقل و معقول در دیدگاه حکیم سبزواری و نقد شبهات

احیای مسئله اتحاد عاقل و معقول در حکمت متعالیه و اقامه دلیل‌های نو از سوی حکیم سبزواری، از سویی گویای روند رو به تصاعد خردورزی است و از سویی نشان دهنده تعلق خاطر حکمای اسلامی به واکاوی مبادی و مقاصد معرفت و شناخت انسانی است. مبادی مسئله اتحاد، در ادوار پیشاصدرایی، بیش از همه از سوی ابن سینا، واکاوی شده، و در حکمت متعالیه این مبحث به تعالی و تفوق رسیده است. حکیم سبزواری با غنی‌سازی همان پیش‌نهاده‌ها، با بار معنایی متعالی به اقامه برهان‌هایی بر مسئله اقدام کرده است. برهان تضایف یکی از براهین مسئله است که در آن انگاره «تجرد عاقل و معقول» و نسبت‌سنجی مفهومی بین آن دو نقش اساسی دارد. برخی از پژوهندگان، به طرح شبهات به این برهان‌ها دست یازیده و مسئله اتحاد را به کلی بی‌بنیان معرفی کرده‌اند. واکاوی شبهات‌ یکی از این مقاله‌ها بر این برهان،پس از تبیین عناصر اصلی در دلالت برهان و نقش موثر آن در اثبات مسئله اتحاد، مورد اهتمام این نگاشته است.

the validity of the argument of correlation on hakim sabzewari’s viewpoint of unity between intelligence and intelligible and a review of doubts

the revival of the issue of intelligence and intelligible in transcendental wisdom and novel reasoning by hakim sabzevari, on the one hand, manifests an ascending trend in rationality, on the other hand, it shows the islamic sage’s absorption in principles and purposes of human knowledge. during the periods before sadra, principles of the unity issue had been investigated, mainly by ibn sina, and had reached sublimity. hakim sabzevari has reasoned for the issue by fortifying the same suggestions with transcendental meaning. correlation is one of the arguments for the matter that is based on the abstraction of and conceptual and existential relation of intelligence and intelligible. some researchers have cast doubt on this argument and claimed the issue of unity has no grounding. the investigation of the doubts posited by an article, after explaining the vital elements of the argument’s reasoning, and its role in proving the issue of unity, are the main focuses of this article.