ضرورت مطلقه و نسبت آن با امکان فقری در اندیشۀ ابن‌سینا و ملاصدرا

در این مقاله جهات در منطق ابن‌سینا، انواع ضرورت و ضرورت مطلقه و همچنین رابطۀ معنای منطقی و فلسفیِ جهات بررسی می‌شود. در ادامه، تفسیر ملاصدرا از ضرورت مطلقه و تعبیر آن به‌ضرورت ازلی موردبحث قرار می‌گیرد و نتایج فلسفی‌ای که صدرا از طرحِ این ضرورت گرفته برجسته می‌شود و مشخص می‌گردد که ضرورت در هلیات بسیطه از نوع ضرورت ازلی و ضرورت در هلیات مرکبه از نوع ضرورت ذاتی است. همچنین برهان‌پذیری قضایای ضرورت ازلی به بحث گذاشته می‌شود. در ادامه، به نظر ابتکاری ملاصدرا دربابِ امکان فقری پرداخته خواهد شد. وجود در معنای امکان فقری عین فقر است و تمام وجودات در این معنی عین تعلق‌اند. بنابر مبانی حکمت متعالیه، ازآنجاکه تشکیک در وجود راه دارد، ممکن فقری مقول به تشکیک است. از نظر استاد مهدی حائری یزدی، ابتکار ملاصدرا در طرح امکان فقری درواقع تکمیل بحث ضرورت مطلقه در ابن‌سیناست. براین‌اساس، به طرح و بررسی و گسترش نظر ایشان نیز پرداخته خواهد شد.

absolute necessity and its relation with the possibility in the sense of need (exis‌tential possibility) in the thought of ibn sina and mulla sadra

this article discusses the modes in ibn sina’s logic and enumerates the types of absolute necessity and necessity and examines the relationship between the logical and philosophical meanings of the modes. mulla sadra’s interpretation of absolute necessity and its interpretation of eternal necessity are discussed in what follows, and we highlight the philosophical results that sadra derived from this necessity, and it becomes clear that necessity in exis‌tence is of the type of eternal necessity and necessity in quiddity is of the type of essential necessity.the argument ability of the propositions of eternal necessity is also discussed. in the following, we discuss mulla sadra’s initiative on the possibility in the sense of need (exis‌tential possibility). exis‌tence as the possibility in the sense of need is the same as need, and all beings in this sense are the same as belonging. according to the principles of transcendental wisdom, because of the gradation of being, possibility in the sense of need (exis‌tential possibility) may be subject of gradation. according to  mehdi haeri yazdi, mulla sadra’s initiative in proposing the possibility in the sense of need (exis‌tential possibility) is in fact a completion of the discussion of absolute necessity in ibn sina. based on this, we have also, reviewed and expanded his views.