خوانش پدیدارشناختی میشل آنری از پاتوس

سوال اصلی مقاله این است که پاتوس (pathos) چیست و با هنر چه ارتباطی می‌تواند داشته باشد؟ پاتوس یکی از مفاهیمی‌ست که در اندیشة ارسطو اهمیت زیادی دارد. تا جایی‌که در پژوهش‌های معاصر بر اهمیت پاتوس و نقش بنیادین آن در خوانش اندیشة ارسطو بسیار تاکید می‌شود. یکی از نخستین اندیشمندانی که در دوران معاصر به پاتوس توجه کرده هیدگر بوده است. پس از آن میشل آنری پدیدارشناس فرانسوی در نسبتی انتقادی با هیدگر متوجه پاتوس شده است و خاستگاه نظری این مقاله نیز ریشه در اندیشه‌های آنری دربارة پاتوس دارد. میشل آنری، خوانشی انتقادی از هایدگر و هوسرل دارد و پدیدارشناسی خود را «پدیدارشناسی زندگی» می‌نامد. او معتقد است زندگیِ حقیقی نامرئی‌ست و معنی مخفی زندگی، به‌عنوان پاتوسی‌ست که تنها می‌تواند در درون «خود» تجربه شود. به عقیدة آنری، هنر به‌ویژه هنر انتزاعی توانسته این معنای نامرئی را نشان دهد. او وظیفة هنر را نه افشای جهان بیرونی، بلکه بیان درونی پاتوس‌های زندگی می‌داند. از رهگذر بازخوانی آرای آنری از مفهوم پاتوس، به این نتیجه می‌رسیم که ازآن‌جا که هستۀ پاتوس در مرکزیت زندگی قرار دارد و این هستهْ هم با «تغییر» و هم با «تاثیر» همبسته است، می‌تواند منجر به رهایی و ارتقا برای انسان شود. به این ترتیب که هنر، انسان را از طریق آشکارسازی این مرکزیت نامرئی و حاوی تغییرات و تاثرات بطنی زندگی، از سطح جهان‌بینی مدرن که بیرونی و مرئی‌ست ارتقا می‌دهد و در نهایت او را را از سیطرة بیرون رهایی می‌بخشد.