بررسی نقش فهم در پیوند پدیدارشناسی و هرمنوتیک در تفکر هیدگر و ریکور

پدیدارشناسی هرمنوتیکی، رویکردی فلسفی‌ست که از ترکیب دو گرایش مهم پدیدارشناسی و هرمنوتیک در فلسفۀ قاره‌ای به وجود آمد. هیدگر (1976-1889) را می‌توان بنیانگذار پدیدارشناسی هرمنوتیکی دانست. وی ضمن تاثیر از پدیدارشناسی هوسرل و شعار معروف او _ یعنی به‌سوی خود چیزها _ و نیز مباحث تفسیری اندیشۀ وی با نوآوری در هر دو نگرشِ پدیدارشناسی و هرمنوتیک، میان آن‌ها پیوند برقرار کرد. ریکور (2005-1913) نیز تحت تاثیر مفهوم اپوخه در پدیدارشناسی هوسرل، پس از هیدگر به‌نحو بدیعی این پیوند را برقرار می‌سازد. تفاوت آن‌ها در این است که به بیان ریکور، هیدگر راه کوتاه تحلیل هستی‌شناسانۀ دازاین را در برقراری این پیوند دنبال می‌کند و ریکور راه طولانی تحلیل معناشناختی آثار و نشانه‌های انسان را پیشنهاد می‌دهد. فرضیۀ اصلی در پژوهش حاضر این است که نشان دهیم با وجود تفاوت در نوع رویکرد آن‌ها به این پیوند، می‌توان «فهم» را یکی از مهم‌ترین شرایط امکانِ برقراری این پیوند در اندیشۀ دو فیلسوف تلقی کرد. دیدگاه مشترک دو فیلسوف دربارۀ فهم را می‌توان دلیلی بر این مدعا دانست. اهمیت اثبات این فرض این است که می‌توان با بررسی همۀ امکان‌های فهم، بستر گسترده‌ای از امکانات در این پیوند یافت که افق‌های متعددی در حوزه‌های هرمنوتیک، معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و پدیدارشناسی می‌گشایند و ما را در مسیر درک حقیقت یاری می‌نمایند.