خلاقیت هنری در حکمت اشراق سهروردی

امروزه نظرورزی ضروری‌ترین وجهِ مباحث هنر محسوب می‌شود، اما این مهم در فرهنگ ما سابقه‌ای درخور ندارد. هنر ما از اواخر صفویه رو به افول نهاده است؛ این افول دلایل متعددی دارد که قسمی از آن‌ها با هنر مناسبت درونی دارند و قسمی بیرونی، و عدم خلاقیت مهم‌ترین دلیل درونی‌ست. پس نظرورزی در خصوص خلاقیت نه تنها شایسته بلکه حتی بایسته می‌نماید. این نوشتار که در پی همین هدف بود، اسطوره‌کاوی ژیلبر دوران را به‌منزلۀ روش خود برگزید و آثار سهروردی را پیکرۀ خود. و از اسطوره‌کاوی در رساله‌های رمزی سهروردی، بدین نتیجه رسید که منشاء خلاقیتْ حقیقت است؛ هنرمند در مراتب ادراکی چندان فراز می‌گیرد که به ادراک عقلی و فهم حقیقت امور نائل می‌شود و به لطف این قادر به خلاقیت، و زیبایی شکوه حقیقت است، چه به زعم سهروردی جمال و کمال اصلاً یکی‌ست، و خلاقیت که ماحصل کمال است اگر آن‌گونه که باید به فعلیت رسد ثمرۀ آن ذاتاً زیبا خواهد بود.