آگامبن و فوکو: حاکمیت یا قدرت؟

فلسفۀ سیاسی آگامبن از اندیشه‌های سیاسی میشل فوکو تاثیرات عمیقی پذیرفته است. آگامبن نیز همچون فوکو سیاست معاصر غربی را نوعی زیست‌سیاست می‌داند که زندگی (زیست) را ابژۀ خود قرار داده است. اما با وجود این نظر مشترک و تاکید آگامبن بر این‌که در راستای تصحیح و تکمیل اندیشه‌های فوکو گام برمی‌دارد، به نظر می‌رسد اختلافات عمیقی نیز میان ایشان وجود دارد. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که دیدگاه دو متفکر در باب قدرت و زیست‌سیاست چگونه است و چطور می‌توان پذیرفت که اندیشۀ سیاسی آگامبن در راستای تفکر سیاسی فوکو قابل‌تعریف است؟ لذا با بررسی دو مفهوم زیست‌قدرت و زیست‌سیاست در آثار این دو متفکر روشن خواهد شد که خاستگاه نظریۀ سیاسی آگامبن دقیقاً در دل تحلیل‌های فوکو نهفته است؛ هرچند از نظر آگامبن، نمونه‌های عینی زیست‌قدرت در قرن بیستم، یعنی دولت‌های مدرن و مخصوصاً نازیسم، نشان می‌دهند که زیست‌قدرت و حاکمیت چنان‌که فوکو و دیگران پنداشته‌اند از هم جدا نبوده، بلکه از ابتدا قرین هم بوده‌اند و این ویژگی در قرن بیستم به اوج خود می‌رسد. بدین‌روی تصحیح و تکمیل اندیشه‌های فوکو منطقاً آگامبن را وادار به بازگشت به خوانش حقوقی قدرت می‌کند، اما این بار در بستر زیست‌سیاست.