زمینه های پیشازبانیِ شکل گیری سوژه در اندیشه کریستوا

نظریه سوژه ی سیال کریستوا را میتوان تلفیقی از دو حوزه روانکاوی و زبانشناسی در نظر گرفت. نوشته های اولیه کریستوا بر تحلیل های لاکان از مرحله آینه‌ای و عقده ادیپ مبتنی است. این دو مرحله شرایط لازم را برای شکل‌گیری آنچه وی بعدها «سوژه در فرآیند» می‌داند فراهم می‌آورد. اما برخلاف لاکان، کریستوا جنبه‌های اجتماعی و تاریخی سوبژکتیویته را نیز در نظر می‌گیرد. از سوی دیگر کریستوا از نظریه زبان‌شناسی سوسوری نیز متاثر بوده است. می‌توان گفت الگوی کنش معنایی کریستوا از پیوند روانکاوی لاکانی و نشانه‌شناسی سوسور گرفته شده است. تصور او از کارکردهای نشانه‌ای و نمادین که به زندگی اجتماعی و روانی مربوط می‌شود، مبتنی بر تمایز انگیزه‌های پیشاادیپی و ادیپی می‌باشد، در مقابل امر‌نمادین سیستم ادیپ شده‌ای است که به واسطه قانون پدر شکل گرفته است و این دو با هم دو وجه «سوژه سخنگو» را تشکیل می‌دهند. در این مقاله قصد داریم به این زمینه‌های نشانه‌ای شکل‌گیری سوژه بپردازیم. کریستوا با تکیه بر امر مادرانه، علیه تقلیل معاصر سوژه به قلمرو نمادین استدلال می‌کند.