مقایسۀ رویکرد جامعه شناختی و سیستمی در بیان رابطه امر عقلانی و امر اجتماعی با تاکید بر نظریۀ کوش و لومان

فلسفه و جامعه شناسی در مسائل مشترک و با روش های متفاوت به یکدیگر نزدیک میشوند. در این نزدیک سازی به شرط بهره مندی از نوعی تاریخگرایی پساهگلی، جامعه شناسی قدری انتزاع و فلسفه مایه های انضمامی به دست می آورند که میتوان آن را در روش شناسی جدید سیستمی و در مواجهه ی روشنگری از منظر جامعه شناختی و فلسفی ملاحظه کرد. در این مواجهه امر عقلانی و اجتماعی، سو‍ژه و ابژه،  شان هستی شناختی برابری پیدا میکنند. این نوشتار با تحلیل دادههای به دست آمده از مطالعه ی آرای برخی از اندیشمندان برجسته ی فلسفه و جامعه شناسی به شرح موانع معرفتی و معرفی روشنگری از منظری جامعه شناختی و نیز به تعدیل جامعه شناسی گرایی کوش میپردازد که هستومندهای عقلانی را اجتماعی و کاملاً وابسته معرفی میکند. بدین منظور دیدگاه معرفت سیستمی که بر مبنای عقلانیت محدود انسانی، غلبه ی نوعی عقلانیت سیستمی و معرفت درونی واقعیت های اجتماعی را نوید میدهد میتواند مفید باشد. این دیدگاه پرسپکتیو عمودی دیدگاه های اومانیستی و عقلانیت خودبنیاد روشنگری را کنار میگذارد و با تقسیم یکسان عاملیت میان انسان و جامعه امر عقلانی و اجتماعی را همبسته معرفی میکند.