عصبیت ابن‌خلدون و سرمایه اجتماعی؛ تحلیلی بر ثبات سیاسی

بحث در باب ثبات سیاسی و نظم اجتماعی و بالعکس انحطاط و زوال، یکی از بحث‌های محوری در اندیشه سیاسی و اجتماعی است. سده‌ها قبل، یکی از اندیشمندان اسلامی، ابن‌خلدون با رویکردی نوین، با نظریه‌پردازی در حیطه مفهوم عصبیت، به کالبدشکافی نظم و ثبات سیاسی پرداخته و مفهوم‌سازی جدیدی در حیطه آن صورت داده است. امروزه نیز تحلیل نظم و ثبات سیاسی- اجتماعی حول مفهوم سرمایه اجتماعی، نگرشی خاص را میان پژوهشگران گسترش داده و نظریه‌پردازی‌های مختلفی را مترتب شده است. هدف مقاله حاضر، تبیین ضرورت بازنگری و شناخت اندیشه متفکر بزرگ اسلامی، ابن‌خلدون و کاربردهای کنونی آن است؛ زیرا عقیده بر این است که بسیاری از جنبه‌های اندیشه او همراه با اصلاح و جرح و تعدیل، قابل انطباق و بهره‌گیری برای شرایط اجتماعی نوین است و به نظر می‌رسد رسیدن به این خواسته از راه مطالعه تطبیقی میان جنبه‌ای از اندیشه او و یکی از مفاهیم عصر جدید به عنوان راه حل بسیاری از معضلات، امکان‌پذیر باشد. هدف این است که با تحلیل محتوای اندیشه ابن‌خلدون در باب عصبیت و مقایسه آن با مفهوم سرمایه اجتماعی، پرتویی نو بر اندیشه او به منظور قابل فهم ساختن هر چه بیشتر آن برای مردمان این روزگار و حل معضلات جوامع کنونی تابانده شود.یافته‌ها و نتایج مقاله نشان می‌دهد که اندیشه اجتماعی- سیاسی ابن‌خلدون می‌تواند در پرتو مفاهیم مدرن بازخوانی شده و امکانات نظری- تحلیلی مناسبی برای تبیین سرمایه‌های اجتماعی به دست دهد.