نامه‌ای برای ایران؛ بررسی نسبت دین، سیاست و ایران‌گرائی در نامه تنسر به گشنسپ در چارچوب آرای «ماکیاولی»

در حالی که نسبت دین و سیاست از مسائل اساسی در بررسی سامان فکر و کنش سیاسی عصر ساسانی به‌شمار می‌رود؛ انگاره غالب آن است که سیاست و فرمانفرمائی این دوران بیشتر بدست موبدان، بر مدار آیین زرتشتی و برای تقویت و تحکیم آن بوده و بدین‌سان سیاستِ ساسانیان دین‌محور تلقی می‌گردد. این پژوهش کوششی است در جهت بازاندیشی در این انگاره مالوف با بازخوانی رابطه دین و سیاست در پرتو بررسی تطبیقی متن نامه تنسر به گشنسپ با انگاره‌های ماکیاولی در این حوزه. از این بازخوانیِ چنین به نظر می‌رسد که راهبرد و رویکرد بنیادگذاران ساسانی به نسبتِ مقولات دین و سیاست را باید نه دین‌محور،‌ بلکه ایران‌محور و ایران‌گرایانه دانست. محور کنش و اندیشه سیاسی آنان امر سیاسی و ایرانی است با کاربست ابزارِ دین‌.

a letter for iran; a study of the relationship between religion, politics and iranianism in the letter of tansar in the framework of machiavelli's thoughts

while the relationship between religion and politics is considered one of the basic issues in the study of the political thought system and action of the sassanid era, the prevailing idea is that the politics and commanding of this era was mostly in the hands of mobdanbar, the circuit and clergies in zoroastrianism, to strengthen and consolidate it. sassanid politics is thus considered to be religion-oriented.. this research is an effort to rethink this familiar concept by re-reading the relationship between religion and politics in the light of the comparative study of the text letter of tansar to goshnasp with the ideas of machiavelli in this field. from this reading, it seems that the strategy and approach of the sassanid founders in relation to the categories of religion and politics should not be considered religion-oriented, but rather as iran-oriented and iranist. the axis of their political action and thought is in consequence political and iranian, using the tools of religion.