نقش اساطیر در شکل‌گیری هستی‌شناسی نظم کیهانی در «نامه تنسر»

نظم و عدالت از مهم ترین مفاهیم اندیشه ای است که ریشه در جهان بینی و ایدئولوژی هر کشور و ملّت دارد. بر همین اساس اندیشۀ تنسر، موبد زرتشتی زمان ساسانیان، متاثر از دین زرتشت و دیدگاه اساطیری وی به کیهان است. از منظر وی، اساطیر، دیدگاه انسان دین دار را به خود و طبیعت جهت می دهند و نظم می بخشند. نظمی کیهانی که در آن همه چیز غایتمند است و هر کسی به وظیفۀ خاص خود تحت نظر اهورامزدا در نبرد خیر و شر فعالیّت می کند. آیینه این دیدگاه خیمه ای و قائم محور در زمین، سیستم رئیس محوری می شود که در آن شاه آرمانی، دین رسمیِ همه گیر و سلسله مراتب اجتماعی، بر اساس قانون اَزلی به نام اَشه، نظم را می سازند و عدالت را برقرار می کنند. عدالتی که از فرد به اجتماع منتقل می شود و همه جزئیات آن دقیقاً منطبق بر دین و نظم کیهانی است. ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﺴﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻮن ﮐﻼﺳﯿﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺧﻄﻮط ﮐﻠّﯽ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ منعکس شده در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ، ﺑﺎزﺗﺎب دﻫﻨﺪۀ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻣﺤﯿﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دوران اﺳﺖ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه در ﻓﻀﺎی ﻓﮑﺮی ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻬﺎن بینی زرتشتی، نظریه پردازیﮐﺮده است. روﺷﻰ ﻛﻪ در این مقاله با استناد بر «نامه تنسر» از آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه، روش هرمنوتیک ترکیبی متن زمینه محورِ اسکینر اﺳﺖ. در این نوشته تلاش شد تا با بهره گیری از روش هرمنوتیک اسکینری، نقش اساطیر در شکل گیری نظم کیهانی در نامه تنسر بازنمایی شود.

The Roll of Myths in Shaping of the Ontology of the Cosmic Order in Tansar’s Letter

Order and justice are the most important concepts of thought that are rooted in the worldview and ideology of each nation. Accordingly, the idea of Tensor, the Zoroastrian priest of the Sassanid era, is influenced by the religion of Zoroaster and his mythological view of the universe. In his view, myths direct and regulate the view of the pious and religious man towards himself and nature. A cosmic order in which everything has an end and everyone acts in his own duty under the supervision of Ahura Mazda in the battle of good and evil. The mirror of this upright view on earth becomes the chiefcentered system in which the three elements of the ideal king, the universal religion, and the social hierarchy, establish order and justice according to the eternity law called Ashe. Justice is transmitted from the individual to society, and all its details correspond exactly to religion and the cosmic order. The Tensor Letter is one of the classic texts in which the outlines of the political thought of ancient Iran are drawn. Political thought reflected in this text reflects the norms of the political and social environment of this period and the author has theorized in the prevailing religious intellectual space, namely the Zoroastrian worldview. The method used in this article, based on Tensor's letter, is Skinner's textcontextbased method. In this article, an attempt was made to represent the role of mythology in the formation of the cosmic order in Tensor's letter.