نقش نظریۀ اعتباریات «علامه طباطبایی» در تحقق حکمت سیاسی اجتماعی متعالیه

با وجود استقبال عالمان و متفکران جهان اسلام و تالیف شروح و تفاسیر متعدد، بسیاری از کارکردهای نظام حکمت صدرایی هنوز مورد توجه کافی واقع نشده است. ابعاد سیاسی اجتماعی حکمت متعالیه، مهم‌ترین زوایای مغفول ماندۀ این مکتب است. سید محمدحسین طباطبایی، یکی از بزرگ‌ترین پیروان مکتب صدرایی است که با طرح نظریۀ اعتباریات، امتداد حکمت متعالیه در مسیر اجتماعی سیاسی را رقم زد. این نوشتار با بررسی نظریۀ ادراکات اعتباری به نقش آن در تبیین حکمت سیاسی اجتماعی در چارچوب فلسفۀ صدرایی پرداخته است. ادراکات اعتباری، واسطه های بین نیازهای انسان و افعال او جهت رفع آن نیازهاست و بر این اساس نظریۀ اعتباریات را می توان حلقۀ وصل حکمت نظری و حکمت عملی دانست. طبق این نظریه، جامعه یک واقعیت تقلیل ناپذیر به افراد و منوط به تحقق یک جمع انسانی است که تاثیر و تاثر متقابل داشته، تحقق این جمع تابع اصل استخدام است. اصل استخدام متقابل نیازمند تعامل و تفاهم دوطرفه و به‌تبع نیازمند خلق زبان و در ادامه اعتبار ساختارهای اجتماعی، عدالت، قدرت و درنهایت سیاست است. سپس نظامات اجتماعی بر اساس احکام و اوامر عقلی برخاسته از فطرت در راستای صلاح و تکامل فرد و جامعه سامان می یابد. اصالت جامعه از منظر علامه و سریان اعتباریات پیش از اجتماع در اعتباریات پسینی، تبیین دقیق‌تری از حرکت استکمالی عالم از کثرت به وحدت و جهت‌دهی افراد به سوی کمال در بستر حکمت سیاسی اجتماعی متعالیه و در چارچوب شریعت ارائه می دهد.

The Role of Allameh Tabatabai Credit Theory in Realization of Transcendent SocioPolitical Philosophy

Despite the welcome of scholars and thinkers in the Islamic world and the writing of numerous commentaries and interpretations, many functions of the system of Transcendent philosophy have not yet received enough attention. The sociopolitical dimensions of Transcendent philosophy are the most important neglected aspects of this school. Sayyed Mohammad Hossain Tabatabaei is one of the greatest followers of the Sadra's school who, by proposing the theory of credit, marked the extension of Transcendent philosophy in the sociopolitical path. This article examines the theory of credit perceptions and its role in explaining sociopolitical philosophy in the context of Transcendent philosophy. Credit perceptions are the mediators between human needs and his actions to meet those needs, and based on this, credit theory can be considered as the link between theoretical philosophy and practical philosophy. According to this theory, society is an irreducible reality to individuals and depends on the realization of a human group that has mutual influence and effect, the realization of this group is subject to the principle of employment. The principle of mutual employment requires mutual interaction and understanding, and consequently requires the creation of language and the continued validity of social structures, justice, power, and ultimately politics. Then, social systems are organized based on the rules and rational orders arising from nature for the good and development of the individual and society. The originality of society from the perspective of Allameh and the series of presocial credentials in the later credentials provides a more accurate explanation of the perfectionist movement of the universe from plurality to unity and the orientation of individuals towards perfection in the context of transcendent sociopolitical philosophy and within the framework of Sharia.