چالش‌های نسبت میان «دولت» و «سازمان بورس اوراق بهادار»؛ با تاکید بر شورای عالی بورس

سازمان بورس اوراق بهادار یکی از الگوهایِ نظارتی در بازار سرمایه ایران است. در نوشتار حاضر، پرسش اصلی این است: از منظر حقوق عمومی، چالش‌های مربوط به نسبتِ میان «دولت» و «سازمان بورس اوراق بهادار»، با تاکید بر شورای عالی بورس چیست؟ در پاسخ به این سوال، با استفاده از روش پژوهش توصیفی تحلیلی چنین نتیجه‌گیری شده است:نخست؛ ترکیب اعضایِ شورا تحت اقتدار عالیه دولت است. دوم؛ حضور پررنگِ دولت در این سازمان، عملکرد و سیاست‌هایِ این سازمان را به‌عنوان نهاد عمومی غیردولتی به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ به‌نحوی که شائبه «دولتی بودن» و «حکومتی‌بودن» سازمان بورس اوراق بهادار را تقویت می‌کند. سوم؛ هرچند از نظر قانونی، سازمان مزبور نهاد عمومی غیردولتی تعریف شده است اما سطح گستردۀ حضور دولت در آن، زمینه‌سازِ نقضِ اصل استقلال و شخصیت حقوقیِ این سازمان گردیده است و چنین می‌نمایاند که چنین گستردگی در نظارت، مخاطراتی را برای این سازمان در پی داشته و فلسفه وجودی نهاد عمومی غیردولتی را به محاق برده است و نقش دولت در این سازمان، فراتر از یک نهادِ ناظر قیمومتی است. چهارم؛ شورا توامان درگیر دو هدف متعارض: حاکمیتی و تصدی است در نتیجه بهره‌وری و کارآمدی بورس کاهش یافته است. پنجم؛ بورس برای موفقیت راهبردی، نیازمند تبعیت از اقتصاد بازار در بستر دولت محدود است.

challenges relationship between “government” and “securities & exchange organization”; emphasizing high exchange council

securities exchange organization is one of the regulatory models in the iranian capital market. the main question in this article is: from the perspective of public law, what are the challenges relationship between the “government” and “securities exchange organization”? in answer to this question, it has been concluded, using a descriptive analytical research method, that:the composition of the council members is first and foremost state owned. secondly, the strong presence of the government in the organization strongly influences the organization’s performance and policies as a public nongovernmental organization, in a way that fosters the “governmental” and “statehood” of the exchange. thirdly, although legally defined, the organization is a public nongovernmental organization, but the broad level of government involvement in it has violated the principle of independence and the legal personality of the organization, suggesting that such oversight would pose risks to the organization. it follows the philosophy of a non governmental public entity, and the role of the government in this organization is more than a guardianship institution. fourth; the council is involved in two conflicting goals: governance and tenure, resulting in reduced the stock market productivity and efficiency. fifth; for strategic success, the stock market needs to follow the market economy in the context of limited state.