الگوی عوامل موثر بر ریسک تسویه شرکت های کارگزارای نزد شرکت سپرده‌ گذاری مرکزی و تسویه وجوه

اتاق‌های پایاپای یکی از ارکان اصلی بازارهای سرمایه تلقی می‌گردند و یکی از مهم‌ترین ریسک‌های مرتبط با اتاق‌های پایاپای، ریسک نکول کارگزاران در تسویه عملیات معاملاتی است. از این رو این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر این ریسک سعی در ارایه الگویی جهت شناسایی و اولویت‌بندی این عوامل دارد. بدین منظور پس از مطالعه منابع موجود، با استفاده از مصاحبه با خبرگان امر و تحلیل محتوای آن، مدل مفهومی مربوطه تهیه شده و سپس با جمع‌آوری نظرات متخصصان از طریق پرسشنامه و تحلیل عاملی تاییدی مدل مزبور اعتبارسنجی شد. همچنین بر اساس آزمون فریدمن، این عوامل اولویت بندی شد. بدین ترتیب، بر اساس تحلیل‌های انجام شده، عوامل موثر بر ریسک تسویه کارگزاران در چهار بعد عملکرد کارگزار (مهم‌ترین بعد)، تعاملات و قراردادهای بین کارگزار و بانک‌ها، عملکرد مشتریان و متغیرهای زیرساختی و بازار بخش‌بندی می‌گردد که در مجموع شامل 10 مولفه بوده و مباحث مربوط به ضعف زیرساخت قانونی مهمترین این مولفه‌هاست.

Pattern of Factors Affecting on Brokers Settlement Risk in Central Securities Deposit of Iran

Clearing houses are considered a key element of capital markets and one of the most important risks associated with clearing houses is the risk of brokers defaulting on clearing transactions. Therefore, this study with the aim of identifying the factors affecting this risk tries to provide a model to identify and prioritize these factors. For this purpose, after studying the available resources, using interviews with experts and analyzing its content, the relevant conceptual model was prepared and then the model was validated by collecting the opinions of experts through a questionnaire and confirmatory factor analysis. These factors were also prioritized based on Friedman test. Thus, based on the analysis, the factors affecting brokers’ settlement risk are divided into four dimensions: broker performance (the most important dimension), interactions and contracts between brokers and banks, customer performance, and infrastructure and market variables, which include a total of 10 components. Issues related to the weakness of the legal infrastructure are the most important of these components.