مقررات حقوقی حاکم بر امانتداری اوراق (کاستودی)

اگرچه مفاهیم «امانتداری»، «امین»، و «قرارداد امانتداری» نقش بسیار مهمی در بازار سرمایه بازی می کند، برداشت های یکسانی از این مفاهیم وجود ندارد؛ در غالب موارد، کاربرد تجاری این مفاهیم با کاربرد حقوقی آنها آمیخته شده است. حتی در بسیاری از نظام های حقوقی مانند نظام حقوقی ایران برداشت درست و کاملی از مفاهیم مذکور و نهادهای مالی امانتدار، کارکرد و آثار حقوقی این مفاهیم وجود ندارد. بحران مالی سال 2008 با آشکار نمودن خلاءهای موجود در مقررات و قراردادهای حاکم بر امانتداری اوراق و وجوه سرمایه گذاران، مانند عدم استرداد یا تاخیر زیاد در استرداد دارایی های سرمایه گذاران، ضرورت توجه به قراردادها، ضوابط و مقررات نگهداری اوراق توسط نهادهای مالی واسط را دو چندان نمود. مقاله حاضر به بررسی مهمترین ریسک های حقوقی موجود قبل از بحران مالی سال 2008 پرداخته و با تدقیق در قوانین کشورهای پیشرو در حوزه مقررات بازار سرمایه از قبیل انگلیس، آمریکا و هندوستان به نحوه واکنش قانونگذاران در جهت رفع خلاءهای مذکور پرداخته است. هدف مقاله حاضر معرفی مفهوم امانتداری به ادبیات حقوق مالی کشور و پاسخ به سوالات زیر است: آیا در مقررات بازار سرمایه ایران نهاد مالی امانتدار و مقررات حاکم بر امانتداری اوراق و وجوه سرمایه گذاران پیش بینی شده است؟ در صورت منفی بودن پاسخ، آیا نیازی به نهاد مالی امانتدار و پیش‌بینی مقررات امانتداری در بازار سرمایه ایران است؟

Legal Rules Governing Custodians’ Activities

Although the terms “custody,” “custodian,” and a “custodianship agreement” play a crucial part in the capital market, there are no unified understandings of these concepts. In most cases, commercial usage of these concepts is confused with their legal usage. Even in most jurisdictions such as Iran, there is no accurate and complete understanding of custodian, its function, and legal consequences arising from a custodial relationship. The financial crisis of 2008, by unearthing the existing rules’ gaps regarding the custodians’ activities such a nonrestitution of investors’ assets or a long delay in their restitution, made regulation of custodians’ activities a must. This article discusses the most important legal risks in the custodians’ activities. In so doing, it closely looks at the laws of specific domestic legal regimes such as the UK, US, and India. The purpose of the paper is to introduce the concept of a custodian into Iran’s finance law scholarship and to answer the following questions. Do the Iranian capital market laws recognize the concept of a custodian? If not, is there any need for the presence of this institution in Iran’s capital market?