روند تغییرات صفات مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.) در پاسخ به تنش شوری ناشی از کلریدسدیم

شوری یکی از مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی درحال‌گسترش بوده که علاوه بر اثرات سمی و تغذیه‌ای، توانایی گیاه برای جذب آب را کاهش می‌دهد. در مواجهه با تنش شوری، مجموعه‌ای از واکنش‌های مورفوفیزیولوژیک در گیاهان ایجاد می‌شود. عملکرد نخود به‌دلیل حساسیت بالا به این تنش و به‌دنبال برخی پاسخ‌های قابل‌توجه در خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک، به‌شدت کاهش می‌یابد. در این تحقیق، پیامدهای غلظت‌های مختلف تنش شوری شامل صفر، 8 و ds.m-1 12 بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپ‌های حساس و متحمل نخود در مراحل اولیه رشدونمو گیاه به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار نمونه‌برداری با فاصله زمانی یک هفته مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس داده‌های حاصل، با افزایش غلظت کلریدسدیم و گذشت زمان (هفته چهارم)، ژنوتیپ‌های mcc760 و mcc806 به‌ترتیب از کمترین و بیشترین آسیب بر اساس شاخص‌های وزن‌خشک ریشه به وزن‌خشک اندام هوایی (8/0 و 2برابر کاهش) و وزن‌خشک ریشه (7/1 و 4برابر کاهش) برخوردار بودند. در شدت‌ بالای تنش (ds.m-1 12)، ژنوتیپ‌ mcc760 نه‌تنها مقدار رنگدانه‌های فتوسنتزی (شامل کلروفیل‌های a، b و کارتنوئید‌ها) بیشتری داشت، بلکه شدت کاهش رنگدانه‌های این ژنوتیپ، کمتر و در مقابل، ضریب پایداری کلروفیل آن (75درصد) به‌صورت معنی‌داری بیشتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود، به‌طوری‌که تفاوت آن با ژنوتیپ mcc806 بیش از 30درصد بود. درصد رطوبت نسبی در همه ژنوتیپ‌ها کاهش یافت و در هفته سوم، این دو ژنوتیپ به‌ترتیب با کاهش 8/1 و 4/3‌برابر نسبت به شاهد، کمترین و بیشترین تغییرات را نشان دادند. بنابراین در بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه ژنوتیپ mcc760 به‌عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ به تنش شوری معرفی شد و زمان مناسب جهت ارزیابی تحمل به این صفت بر مبنای خصوصیات مورفولوژیک، هفته چهارم و بر مبنای صفات فیزیولوژیک، هفته سوم تعیین شد.