بررسی مزیّت نسبی طرح آلفا لاتیس نسبت به طرح بلوک‌های کامل تصادفی در آزمایشات مقایسه عملکرد نخود زراعی (Cicer arietinum L.)

ساختار طرح‌های آلفا لاتیس این امکان را فراهم می‌سازد که اثر بلوک ناقص از اثر باقی‌ماندۀ کرت‌ها حذف شده و دقت مقایسات بین ژنوتیپ‌ها در یک بلوک ناقص به حداکثر برسد. در این تحقیق، به‌منظور ارزیابی ژرم‌پلاسم بین‌المللی نخود از لحاظ عملکرد دانه و سایر صفات زراعی و مقایسه طرح‌های آلفا لاتیس با طرح بلوک‌های کامل تصادفی از نقطه‌نظر توانایی شناسایی لاین‌های مطلوب، دو آزمایش خزانة بین‌المللی لاین‌های برگزیدۀ نخود (chickpea international elite nursery) با عناوین cien-s-2010 و cien-la-2010 در سال زراعی 90-1389 در شرایط دیم ایستگاه سارال کردستان به مرحله اجرا درآمدند. این دو آزمایش هرکدام شامل 45لاین آزمایشی نخود کابلی بودند که به‌صورت آلفا لاتیس 5×9 با دو تکرار، در نیمه دوم اسفند1389 کشت گردیدند. با توجه به ویژگی‌های آزمایشات، عملیات اجرایی و یادداشت‌برداری‌هایی مانند تعداد روز از کاشت تا گلدهی‌، تعداد روز از کاشت تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن‌100دانه و عملکرد دانه در موعد مقرر انجام شدند. بر اساس تجزیه واریانس، در هر دو آزمایش، اختلاف معنی‌دار بین ژنوتیپ‌های تحت مطالعه وجود داشت. از خطای معیار میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها برای برآورد مزیت نسبی طرح آلفا لاتیس استفاده شد. نتایج نشان داد که تجزیه آلفا لاتیس، کارآیی بیشتری نسبت به بلوک‌های کامل تصادفی در هر دو آزمایش داشته و موجب تغییر در رتبة عملکرد دانه در لاین‌های آزمایشی شد. در مجموع، لاین‌های flip 05-55c (با عملکرد 992‌کیلوگرم در هکتار) و flip06-159c (با عملکرد 773‌کیلوگرم در هکتار) به‌‎ترتیب در آزمایشات cien-la-2010 و cien-s-2010 رتبه اول را به‌دست آوردند. از نتایج این تحقیق در مطالعات آتی می‌توان استفاده کرد.