بررسی اثرات دورکنندگی اسانس گیاهان اسطوخودوس و آویشن شیرازی روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات و ارتباط آن با ترکیبات تشکیل دهنده اسانس ها

در دو دهه گذشته تلاش های قابل توجه در انتخاب گیاهان مناسب جهت تولید و معرفی حشره کش های گیاهی جدید انجام شده است. در بررسی حاضر اثر دورکنندگی اسانس گیاهان اسطوخودوس ((lavandula angustifolia و آویشن شیرازی (zataria multiflora) روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. آزمایشات در شرایط دمایی 1±30 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی انجام گرفت. نتایج نشان داد که اسانس اسطوخودوس نسبت به آویشن شیرازی اثر دورکنندگی بیشتر داشت. هم چنین میزان دورکنندگی هر دو اسانس روی حشرات نر بیش از حشرات ماده بود. میزان دورکنندگی علیه حشرات نر در اثر غلظت های 69/17 و 77/30 میکروگرم بر لیتر از اسانس های اسطوخودوس و آویشن شیرازی به‌ترتیب معادل 80/92 و 60/77 درصد به‌دست آمد. میزان دورکنندگی علیه حشرات ماده در اثر غلظت های 08/23 و 77/30 میکروگرم بر لیتر از اسانس های اسطوخودوس و آویشن شیرازی به‌ترتیب معادل 80/76 و 40/68 درصد بود. آنالیز شیمیایی اسانس ها توسط دستگاه gc-ms نشان داد که ترکیبات اصلی اسانس اسطوخودوس، لینالول، 1، 8-سینئول، روزفوران اپوکساید، منتون، ایزومنتول و ترانس-دی هیدروکاروون و ترکیبات اصلی اسانس آویشن شیرازی تیمول، لینالول و پارا-سیمن بودند. با توجه به نتایج این بررسی به نظر می رسد، اسانس گیاهان مذکور خصوصاً گیاه اسطوخودوس جهت حفاظت محصولات خاصیت دورکنندگی مناسبی علیه سوسک چهارنقطه ای حبوبات داشته باشد.