بررسی صفات و تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌های لوبیای معمولی (phaseolus vulgaris l.) تحت شرایط نرمال و تنش خشکی

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی و تعیین تنوع فنوتیپی و رابطه عملکرد دانه در بوته با سایر صفات مورد بررسی تحت تنش خشکی آزمایشی با 35‌ژنوتیپ لوبیا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه آموزشی-پژوهشی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران در سال زراعی 92-1391 اجرا گردید. نتایج تجزیه‌های آماری نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی‌داری وجود داشت که دال بر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها بود. با توجه به نتایج حاصل از همبستگی‌های فنوتیپی، رگرسیون مرحله‌ای، تجزیه علیت در هر دو شرایط نرمال و تنش، صفات وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، از جمله صفات مهم و تاثیرگذار بر عملکرد دانه بودند و می‌توان با گزینش و به‌نژادی برای این صفات، عملکرد دانه در بوته را به نحو مطلوبی افزایش داد. بر اساس تجزیه به عامل‌ها در هر دو شرایط پنج عامل شناسایی شدند که در مجموع تحت شرایط نرمال 83/76 و تحت شرایط تنش 79/08‌درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. در ارزیابی تحمل به خشکی شاخص‌های میانگین بهره‌وری، میانگین هندسی بهره‌وری، میانگین هارمونیک بهره‌وری و شاخص تحمل به تنش که بیشترین همبستگی معنی‌دار را با عملکرد در شرایط نرمال و تنش داشتند، به‌عنوان شاخص‌های برتر برای غربال ژنوتیپ‌های متحمل معرفی شدند. بر اساس نمودار بای‌پلات ترسیم‌شده با استفاده از نُه شاخص تحمل به خشکی و عملکرد در شرایط نرمال و تنش، ژنوتیپ‌های 25، 27 و 28 به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل با عملکرد بالا و ژنوتیپ‌های 7، 10، 22 و 23 به‌عنوان ژنوتیپ‌های حساس به خشکی معرفی شدند.