نظم‌پذیری جمعی درون خانواده: پدیده محوری در تاثیرپذیری عملکرد اقتصادی از آموزه‌های اسلامی: مطالعه‌ای براساس نظریه زمینه‌ای

این مقاله درصدد است با رویکرد تفسیرگرایانه و با استفاده از رهیافت چندعلتی، عوامل موثر بر میزان اثرگذاری آموزه‌های اقتصادی اسلام در کنش اقتصادی خانواده مسلمان را شناسایی کند. روش مقاله کیفی و در چارچوب «نظریه‌پردازی داده‌بنیاد» است. با توجه به ماهیت میان‌رشته‌ای موضوع، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با تعدادی از صاحب‌نظران «اقتصاد اسلامی»، متخصص در تبیین «رفتار مصرف‌کننده مسلمان»، و صاحب‌نظران علوم تربیتی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، در مباحث مربوط به «چگونگی اثر ارزش بر کنش»، ابزار این مطالعه بوده است. نمونه، به‌صورت هدفمند و همراه با روش «گلوله برفی» انتخاب شده و مصاحبه‌ها تا حد اشباع نظری انجام شد. یافته‌های به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌ها در این سه مرحله نشان می‌دهد که هم‌افزایی  کیفیت بالای انتقال آموزه از سوی نهادهای آموزش و پرورش رسمی و غیررسمی، قدرت درک آموزه از سوی اعضای خانواده، فرصت‌سازی و فرصت‌یابی تربیتی درون خانواده، کیفیت منبع تامین معیشت خانواده و اعتقاد راسخ به نظام پاسخ‌گویی در آخرت می‌توانند منجر به «نظم‌پذیری جمعی درون خانواده» شوند. این نظم جمعی، از عوامل «زمینه‌ای» و «ساختاری» تاثیر پذیرفته و از حالت «قاعده‌مندی» به «صلاحدیدی» تبدیل می‌شود. نوآوری این مقاله، نگاه عمیقی است که به چگونگی شکل‌گیری رفتار اقتصادی در درون خانواده داشته است.

Collective Order within Family; An Axial Phenomenon regarding the Effect of Islamic Teachings on the ‎Economic Action of Family: A Study Based on the Grounded Theory

The present article aims to identify the intermediate factors regarding the effect of Islamic teachings on family economic action through an interpretative and multifactorial approach. The method is qualitative and is based on grounded theory method”. Due to the interdisciplinary nature of the matter, a semistructured interview with 16 experts on Islamic economy, Muslim consumer behavior, educational sciences, psychology and sociology and the issue of values and actions has served as the main research tool. The sles were selected through purposive sling and snowball method, and interviews were conducted to the point of theoretical saturation. Findings of data analysis in this three steps show that factors such as the synergy of the high quality of transfer of teachings from formal and informal education institutes, high quality of the perception of teachings by family members, high quality of family income resources, and faith and belief in the accountability in the Hereafter can create collective order within family based on the subjective value of Islamic economic teaching. The collective order is influenced by quot underlyingquot and quot structuralquot factors and leads to discretion behavior. This paper is also innovative in terms of its profound look into the formation of economic behavior within the family.