تبیینی نظری از «قدرت نرم آموزش عالی» در نظریه‌های روابط بین‌الملل؛ پتانسیل‌ها و کارکردها

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1990، فهم از قدرت نیز به تدریج تغییر کرد. قدرت نرم با تعدیل تمرکز محدود تحلیل قدرت واقع‌گرایانه یعنی در اختیار داشتن منابع ملموس خاص برای حفظ و افزایش قدرت ملی با توانایی تغییر رفتار کنشگران، با وارد کردن عنصر متقاعدکنندگی و قدرت جذب یعنی توانایی شکل دادن به خواسته‌های دیگران بدون کاربرد عنصر زور و اجبار، توسط جوزف نای مطرح شد و از نظر اثربخشی، ماهیت رفتار و مشخص بودن منابع را به وضوح نشان داد. در توضیح نای، قدرت نرم با اینکه در قالب و ترمیم نظریه رئالیستی به‌عنوان یک مفهوم تحلیلی طرح‌بندی شده، اما با دیدگاه و نظریه‌های لیبرالیستی و سازه‌انگاری توانایی انطباق و همپوشانی دارد. تلقی آموزش عالی به‌عنوان تابعی از قدرت نرم مستلزم بررسی نظری رابطه آن با سایر نظریه‌های روابط بین‌الملل است. سوال اساسی این است که جایگاه قدرت نرم آموزش عالی در نظریه‌های اصلی روابط بین‌الملل چیست و چگونه می‌توان آن را در قالب نظریه‌های ناظر به رفتارهای عملگرایانه تبیین کرد. در این مقاله، با تبیین آموزش عالی به‌عنوان یک امر فرهنگی و تابعی از قدرت نرم، نسبت آن با نظریه‌های رئالیسم، لیبرالیسم و سازه‌انگاری، به‌صورت میان‌رشته‌ای، با استناد به مطالعات کتابخانه‌ای با رویکردی توصیفی‌‌تحلیلی بررسی می‌شود. در بررسی هر یک از این نظریه‌ها، روایت‌ها، چارچوب‌های مفهومی و نظری در رابطه با نقش قدرت نرم آموزش عالی ارائه می‌شود تا پتانسیل و کارکرد آن در دستیابی به موضوعاتی همچون توسعه همه‌جانبه ملی، در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، فناوری و اقتصادی، حفظ صلح و پیشگیری از درگیری‌های احتمالی تبیین شود. این مقاله با ارائه مبانی نظری و ظرفیت فکری لازم می‌تواند مقدمات ارائه رویکردهای عملی در موضوع مورد پژوهش را در پژوهش‌های آتی فراهم آورد.

a theoretical explanation of “soft power of higher education” in international relations theories; potential and functions

with the disintegration of the soviet union in the 1990s, the understanding of power also gradually changed. soft power by modifying the limited focus of realist power analysis i.e. possessing specific tangible resources to maintain and increase national power, introduces persuasive power; the ability to shape the desires of others not by force but through persuasion distinguishes between hard and soft power. in terms of effectiveness, it clearly showed the nature of the behavior and the concreteness of the resources. in joseph nye’s explanation, soft power is an analytical concept that matches and overlaps with realist, liberal, and constructivist views and theories. higher education can be regarded as an apparatus of soft power, thereby entailing examination of its relationship with other international theories.  the basic question is the position of the soft power of higher education in international theories and how it can be theoretically explained in the theories that have also observed pragmatic behaviors. here, by explaining higher education as a cultural matter and an apparatus of soft power, we demonstrate its relationship with the theories of realism, liberalism and constructivism. methodologically, we are conducting an interdisciplinary study, citing library studies and explaining descriptive review. in examining each of these theories, we present narratives, conceptual and theoretical frameworks regarding the role of the soft power of higher education to explain its role in domestic development and national interests in various political, social, cultural, technological and economic fields, maintaining peace and preventing conflict as well as its role in expanding public diplomacy and soft power of higher education.