نقش دانشگاه در شکل‌دهی به منش دانشجویان؛ طراحی مدلی برای توسعه نگرش‌های توانمندساز شخصیتی، اجتماعی و اخلاقی

دانشگاه به‌عنوان یک موقعیت اجتماعی مهم، نه تنها زمینه‌ساز کسب تجربه مستمر علمی است بلکه به‌واسطه ایجاد موقعیت‌ها و تعاملات گسترده و متنوع نقش مهمی در شکل‌گیری منش دانشجویان ایفا می‌کند. این پژوهش با هدف بررسی چگونگی نقش‌آفرینی دانشگاه در شکل‌دهی به منش دانشجویان انجام شده است. این مطالعه با رویکرد ترکیبی (کمّی-کیفی) انجام شد. در بخش کمّی، با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی، دیدگاه 290 دانشجوی دانشگاه‌های شهر تهران در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد احصا شده است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های محقق‌ساخته بوده است. داده‌های کمّی با استفاده از نرم‌افزارهای آماری تحلیل شدند. در بخش کیفی، مصاحبه‌های عمیق با مدیران و کارشناسان حوزه آموزش عالی انجام گرفت. داده‌های کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفتند یافته‌ها نشان داد که منش اخلاقی پیش‌بینی‌کننده معناداری برای فهم عملکرد تحصیلی و پرورش فضیلت‌ها و نگرش‌های اخلاقی و اجتماعی دانشجویان است. تحلیل داده‌ها منجر به شناسایی چهار بعد اصلی در ارتقای منش دانشجویان شد. این ابعاد شامل: 1) نگرش‌های توانمندسازی و فضیلت‌محور، 2) نگرش‌های شخصیتی، 3) نگرش‌های اجتماعی و 4) نگرش‌های اخلاقی است. همچنین، نقش محوری دانشگاه در ایجاد محیطی برای تعامل، یادگیری و رشد این نگرش‌ها مشخص شد محیط دانشگاه بر توسعه اخلاقی دانشجویان تاثیرگذار است.

the role of universities in shaping students’ character; designing a model for developing empowering, personality, social, and ethical attitudes

university, as a crucial social context, not only facilitates continuous scientific experience but also plays a pivotal role in shaping students’ character through diverse interactions and situations. this study aims to examine how universities help contribute the formation of students’ character. this study employs a mixed-method approach (quantitative-qualitative). the quantitative phase involves a random sampling of 290 undergraduate and graduate students from tehran universities, using researcher-developed questionnaires. quantitative data are analyzed using statistical software. the qualitative phase consists of in-depth interviews with higher education managers and experts, analyzed through thematic analysis. findings reveal that moral character significantly predicts students’ academic performance and the development of ethical and social virtues and attitudes. the data analysis identifies four main dimensions in enhancing students’ character: 1) empowering and virtue-oriented attitudes (including intellectual growth, mindfulness, and self-efficacy); 2) personality attitudes (including extraversion, agreeableness, and conscientiousness); 3) social attitudes (including novelty-seeking, harm avoidance, and active agency), and 4) ethical attitudes (including moral education, learning from experience, and cultivation of human values). the university’s central role in creating an environment for interaction, learning, and growth of these attitudes is also highlighted.