ارائۀ الگوهای اجتماع ‌پذیری فضاهای آموزشی با تکیه بر اصول سازنده‌ گرایی و تولید فضا

رواج فضاهای آموزشی همخوان با شیوۀ آموزشی معلم ‌محور موجب عدم بهبود و سازگاری این فضاها با شیوۀ آموزشی دانش‌آموزمحور شده است. در واقع، انتقال نظام آموزشی از آموزش‌گرایی به سازنده‌گرایی نیازمند گرایش بیشتر معماران به فراهم کردن بستری برای رخداد تعاملات اجتماعی با گونه‌های فضایی و روابط جدید است. مقالۀ حاضر با هدف دستیابی به اصول تولید اجتماعی و معیارهای ارزشیابی فضاهای آموزشیِ همخوان با شیوۀ یادگیری سازنده‌گرا بر این فرض استوار است که با بهره‌گیری از رویکرد سازنده‌گرایی و اتکا بر نظریه‌های تولید اجتماعی فضا می‌توان به گونه‌هایی مشخص از فضامندی مدارس دست یافت که در طی آن تعاملات کودکان و مشارکت فعال آن‌ها در یادگیری منجر به افزایش انگیزۀ آن‌ها در امر تعلیم و تربیت می‌شود. این مقالۀ کیفی و بین‌ رشته‌ای از لحاظ هدف بر شیوۀ توسعه‌ای و از منظر روش بر مبنای تحقیقات توصیفی‌‌تحلیلی استوار است. لذا، با استفاده از یک چارچوب تحلیلی از مجموعۀ نظریه‌ها، فضاهای آموزشی سه مدرسه که به‌طور هدفمند انتخاب شده‌اند، با توجه به قابلیت‌های فضایی‌‌اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش با شناسایی پنج گونه از فضاهای آموزشی به الگویی از ساختار فضایی مناسب شامل مجموعۀ کلاس، فضای عمومی و فضای مشترک برای کاربرد روش‌ آموزشی سازنده‌گرا و در نتیجه افزایش تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان دست یافته است. در واقع، اگر کلاس‌های رایج به‌نوعی نمایندۀ مفهوم قدرتِ برخاسته از نظریۀ لوفور و فوکو باشند، ساختار ارائه‌شده گونه‌ای از تبدیل‌پذیری و سیالیت فضایی را پیشنهاد داده که به‌رغم مفهوم انعطاف‌پذیری با پلان کاملاً باز می‌تواند از هرج‌ومرج فضا جلوگیری کند.

providing models for socialization of educational spaces relying on the constructivism approach and production of space

this research focuses on the expansion of educational spaces compatible with the teacher-centered method that has caused the lack of improvement of these spaces with the student-oriented instruction methods. the hypothesis is that by applying constructivist approaches and theories of social production of space, school environments can be designed to enhance students’ interactions and active participation in learning that ultimately increases their motivation for education. the research is descriptive-analytical in nature and follows a qualitative and interdisciplinary approach as well as uses a developmental method. the educational spaces of three purposefully selected schools are analyzed using various theories. the analysis results in the identification of five types of educational spaces that can support the application of constructivist methods of instruction and promote students’ social interactions. the proposed spatial structure includes classroom sets, public spaces, and common areas, aiming to create a spatial convergence and fluidity that prevent spatial disarray. the intention is to move away from teacher-oriented spaces and towards more flexible and open environments that foster social interactions and student engagement. overall, this research contributes to the understanding of how educational spaces can be adapted to facilitate the student-oriented instruction and promote constructivist learning approaches. the findings offer insights into the design principles that can enhance students’ motivation and active participation in the education process.