نقش و جایگاه فعلی آموزش ‌و پرورش در روند توسعهٔ سیاسی ایران؛ مورد مطالعه، اهداف، برنامه‌ها و کتاب‌های درسی متوسطهٔ اول در سال تحصیلی 1400-1399

آموزش‌ و پرورش می‌تواند زیرساخت تربیتی توسعهٔ سیاسی را فراهم آورد. به این معنا آموزش ‌و پرورش می‌تواند به تربیت انسان‌های با شخصیت توسعه‌گرا و ترویج فرهنگ توسعه کمک کند و مشارکت و رقابت سیاسی را نهادینه سازد. این مقاله با هدف بررسی نقش فعلی آموزش‌وپرورش در کمک به روند توسعهٔ سیاسی در ایران انجام شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعهٔ پژوهشی شامل کتاب‌های حوزهٔ تربیت و یادگیری علوم انسانی و اهداف و برنامه‌های ویژهٔ متوسطهٔ اول سال تحصیلی 1400-1399 است که با توجه به ماهیت، موضوع پژوهش و محدودیت جامعهٔ آماری از نمونه‌گیری صرف نظر شده و کل جامعهٔ پژوهشی به‌عنوان نمونه در نظر گرفته شده است. ابزار اندازه‌گیری و چک‌لیست تحلیل محتوا ساختهٔ محقق بود و نتایج با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‌افزار spss بررسی شد. در یک جمع‌بندی و براساس فراوانی‌های حاصل از این پژوهش و تحلیل داده‌ها می‌توان گفت که کتاب‌های حوزهٔ تربیت و یادگیری علوم انسانی و اهداف و برنامه‌های ویژهٔ متوسطهٔ اول از نظر ایجاد و پرورش مفاهیم و مولفه‌های مورد بررسی برای آموزش مفاهیم توسعهٔ سیاسی به دانش‌آموزان دارای عملکردی نامناسب و بسیار ضعیف‌اند. لذا می‌توان گفت که زمینه‌های لازم برای توسعهٔ سیاسی دانش‌آموزان را فراهم نمی‌کنند. همچنین، بررسی‌ها نشان داد که در این توجه حداقلی نیز روندی منطقی در توزیع مولفه‌ها دنبال نمی‌شود. بر این اساس می‌توان گفت که مولفان این کتاب‌ها و سیاست‌گذاران توجه هدفمند یا ویژه‌ای به توسعهٔ سیاسی، چه از لحاظ مفهوم‌پردازی و چه از نظر شناخت مولفه‌های مورد نظر در این مطالعه، نداشته‌اند.

the current role and place of education in the process of political development in iran: case study of objectives, programs and textbooks of secondary school in the first academic year 2020-21

this research was conducted with the aim of investigating the current role of education system in helping the process of political development. the research method is descriptive and quantitative content analysis with practical approach. the research population includes textbooks in the field of educating and learning humanities as well as special objectives and programs of secondary school in the first academic year of 2020-2021. due to the nature of the research and limitation of the statistical population, the entire research population is considered as a sample. the measurement tool was a researcher-made content analysis checklist and the research results were analyzed using descriptive and inferential statistics indicators through spss software. in a summary and based on frequencies obtained from this research and data analysis, it can be concluded that: the textbooks in the field of educating and learning humanities and the goal and special curricula in terms of creating and cultivating the examined concepts and components for political development to students have been inappropriate and very weak and therefore it can be said that they do not provide the necessary ground for the political development of students. also, studies showed that even with this minimal attention, a logical trend was not followed while distributing the components. this means that the authors of these textbooks and policymakers have not paid special or targeted attention to the issue of political development whether in terms of conceptualization or in terms of knowing the components mentioned in this study.