چیزی میان هنر و تجارت: مطالعه جامعه‌شناختی جنبش هنرها و صنایع‍دستی مدرن ایران

جایگاه صنایع‍دستی در طول تاریخ همواره پرمناقشه بوده است. در این رابطه سه دوره را می‍توان تفکیک کرد: دوره اول، دوره‍ای است که صنایع‍دستی به‌مثابه پسرعموی فقیر هنرهای زیبا، ذیل دوگانه والا/پست طبقه ‍بندی می‌شود؛ در دوره دوم، همزمان با ظهور جنبش هنرها و صنایع‍دستی شاهد نزدیکی جایگاه هنرمند و استادکار هستیم؛ و در دوره سوم، ظهور صنایع خلاق را داریم که از سویی با مفهوم خودانجامی(آماتور)، و از سویی دیگر، با بازتولید هژمونی گفتمانی هنرهای والا پیوند خورده است. بسیاری از تالیفات دانشگاهی ظهور این مدل‍های جدید اقتصاد خلاق را در سایه فرهنگ وب2 مطالعه کرده‌اند. در این پژوهش‍ها آمده است که اتسی (etsy) به‌عنوان یک مکان بازار، مرز بین کار حرفه‍ای و آماتور را از بین برده و بحث کار را پیچیده‍تر کرده است. پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که در دنیای امروز با حرکت صنایع‍دستی به سوی «دوره پساحرفه‍ای»، آیا مفاهیم «آماتور» و «حرفه‍ای» کاربرد خود را از دست داده‍اند؟ نقطه عزیمت مقاله حاضر همین‍جاست و قصد دارد از طریق مطالعه‍ای کیفی‌‌اکتشافی به این پرسش پاسخ داده و به جایگاه صنایع‍دستی مدرن در ایران بپردازد. بدین‌منظور، دو تیپ سازنده، از یکدیگر تفکیک شده‍اند:حرفه‌ای‌ها و آماتورها. هر تیپ ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود را دارد. حرفه‌ای‌ها فارغ‌التحصیلان رشته‌های هنری هستند که کنش خود را در قالب مفاهیم خاص میدان هنرهای والا توصیف می‌کنند. اینها اصل هومولوژی را برای کارآفرینی هنری به کار می‌گیرند. در مقابل آماتورها خودآموختگان هنری‌ قرار می‌گیرند. آنها در پی یک شانس، سرگرمی‌شان به کسب‌وکار تبدیل شده و قدرت پیوند با غریبه‌ها را جایگزین قدرت پیوندهای ضعیف کرده‌اند. فقدان اصل هومولوژی در بین آماتورها مانع کارآفرینی آنها نشده است.

Something between art and commerce: A sociological study of modern Iranian arts and crafts movement

The status of handicrafts has always been controversial throughout history. In this regard, three periods can be distinguished: the first, in which, handicrafts are classified as poor cousins of fine arts, under the dual high/low, the second with the emergence of arts and crafts movement, where we see the position of artists and craftsmen, and finally, in the third period, we see the emergence of creative industries, which on the one hand is associated with the concept of selfimprovement (amateur) and on the other with the reproduction of the discourse hegemony of sublime arts. Many academic writings have focused on the emergence of these new models of creative economics in the shadow of Web 2 culture. Research has shown that Etsy, as an ecommerce market, blurs the line between professional and amateur works and complicates the debate. The question that arises here is whether in today’s world, with the movement of handicrafts towards the ‘“postprofessional” era’, have the concepts of amateur and professional lost their application? The starting point of this article is here and it intends to answer this through qualitativeexploratory studies, also in order to address the position of modern handicrafts in Iran. For this purpose, two types of builders are separated from each other: professionals and amateurs. Each brigade has its own unique characteristics. Professionals are art graduates who describe their work in terms of specific concepts. Amateurs, on the other hand, are selftaught artists.