اقتصاد سیاسی منابع طبیعی و آموزش؛ مطالعۀ تاثیر تغییر مدیریت رانت منابع طبیعی بر کیفیت آموزش

مطالعۀ حاضر در پاسخ به این سوال انجام شده است که «آیا می‌توان بخشی از تفاوت عملکرد نظام آموزش مدرسه‌ای کشورهای برخوردار از منابع طبیعی را در آزمون‌های استاندارد بین‌المللی با توجه به چگونگی استفادۀ آنها از رانت منابع طبیعی توضیح داد؟» به این منظور، با معرفی شاخص «نسبت سهم رانت منابع طبیعی به سهم مالیات‌ها» به عنوان بازتابی از تاثیرات اقتصاد سیاسی منابع طبیعی به کنترل آثار تغییر در مدیریت رانت منابع بر کیفیت، کارایی و اثر‌بخشی آموزش پرداخته شد. امتیازات آزمون‌های استاندارد بین‌المللی تیمز، پرلز و پیزا به عنوان سنجۀ کیفیت آموزش در نظر گرفته شد و رویکرد داده‌های تابلویی و الگوی اثرات ثابت به عنوان روش متریک مطالعه مورد استفاده قرار گرفت. تاثیر متغیرهای توضیحی مدل بر امتیازات آزمون، در قالب یک تابع تولید آموزش برای 79 کشور منتخب در بازۀ زمانی 2015-1995 بررسی شد. یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد که اثر اقتصاد سیاسی منابع طبیعی بر کیفیت آموزش معنا‌دار است و بنابراین، با افزایش سهم رانت منابع طبیعی در درآمدهای دولت، کیفیت آموزش کاهش یافته است. ضرائب تخمین‌زده‌شده برای متغیر نسبت سهم رانت منابع به سهم مالیات‌ها، نسبت به فروض مختلف ناشی از حذف سایر متغیرهای توضیحی در اغلب موارد از استحکام برخوردار است و تاثیر منفی افزایش وابستگی اقتصاد به رانت منابع را بر کیفیت آموزش تایید می‌کند.

political economy of natural resources and education; a study of the impact of change in the resources rent management on the education quality

this article investigated tradeoff between human and natural resources emphasizing on education. some studies have argued that resourcerich countries are exposed to relying on natural resources and neglecting human resources. so that emphasizing on education as a tool of investing in human resources was declined. ratio of the share of resources rent to the share of taxes was introduced as representative of political economy of natural resources. this variable controlled effects of changing the natural resources rent management. international tests scores (timss, pirls and pisa) were considered as education quality measure. a panel data model with fixed effects approach was applied as econometric method at the estimating of education production function‘s parameters. the findings revealed that effects of political economy of natural resources were significant and then education quality diminished while share of natural resources rent at the government revenues increased. in most cases estimated coefficients for the variable of the share of resources rent to the share of taxes’ ratio were robust and negative effect of reducing the dependence of the economy on resources rent on the quality of education was confirmed.