عوامل موثر بر اثربخشی آموزش محیط زیست در ایران؛ سنتزپژوهی یافته‌ها

باتوجه به روند صعودی انجام پژوهش‌ها و تحقیقات در زمینه آموزش محیط زیست، در مقالهٔ حاضر سعی شد نتایج کلیهٔ تحقیقات انجام‌شده در حوزهٔ آموزش محیط زیست گردآوری، و ضمن ترکیب این نتایج، یک دیدگاه واحد و منسجم از عوامل موثر بر آموزش محیط زیست در داخل حاصل شود. روش پژوهش مبتنی بر استفاده از روش سنتزپژوهی و جامعهٔ آماری آن شامل کلیه مقالات علمی معتبر در زمینه آموزش محیط زیست بوده که باتوجه به جست‌و‌جوی منظم در پایگاه‌های اطلاعاتی داخل، بر اساس معیارهای ورود، تعداد 206001 مقالهٔ علمی شناسایی و درنهایت، بر اساس معیارهای خروح، تعداد 78مقاله به‌منظور تحلیل نهایی انتخاب شد. برای فراهم آوردن اطلاعات، از کاربرگ طراحی‌شده توسط محقق برای گزارش و ثبت اطلاعات پژوهش‌های اولیه استفاده گردید و به‌منظور تحلیل یافته‌ها، از الگوی شش مرحله‍ای سنتزپژوهی روبرتس با استفاده از روش‌های کدگذاری باز و محوری استفاده شد. طبق یافته‌های به‌دست آمده، از آنجا که آموزش محیط زیست باعث افزایش آگاهی و حساسیت زیست‌محیطی می‌شود، به‌عنوان مهم‌ترین روش در آموزش افراد در جهت شناسایی و مقابله با مشکلات زیستی محسوب می‍شود. در این راستا، آنچه بر اثربخشی این آموزش تاثیرگذار بوده است، متاثر از این 6عامل است: نیازسنجی، به کارگیری روش‌های آموزشی، آموزش رسمی، آموزش غیررسمی، آموزش همگانی و آموزش مادام‌العمر. طبق یافته‌ها، آموزش رسمی با کمبودها و ضعف‌هایی مواجه بوده و آموزش غیررسمی در این زمینه اثربخش‌تر بوده است.

Factors Affecting the Effectiveness of Environmental Education in Iran; A Research Synthesis of Findings

Considering the rising trend in conducting research on environmental education, the present study attempted to compile the results of all research having done on the field of environmental education in the Islamic Republic of Iran. Then, in addition to combining the results, it can achieve a single and consistent view of effective factors indomestic environmental education. The research method is the research synthesis and its statistical population consisted of all valid scientific articles available in the field of environmental education. Regarding regular search in domestic databases, 206001 scientific articles were identified based on including criteria. But finally, 78 articles were selected for final analysis based on exclusion criteria. To collect the data, a researchermade worksheet form was designed to report and record the research data. For analyzing the findings, Roberts’sixstep research synthesis model was employed via open and axial coding methods. According to the obtained findings, environmental education, as it increases environmental knowledge and sensitivity, is considered as the most important method for educating individuals in identifying and coping with biological problems. In this regard, what has affected the effectiveness of this training was itself influenced by six factors of need assessment, use of educational methods, formal education, informal education, public education, and lifelong education. According to the findings, formal education has encountered shortages and weaknesses, while informal education has been more effective in this regard.