نظری بر سازمان‌دهی حکمرانی محلی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارهای حقوقی ‌‌ اداری

یکی از چالش‌های پیش روی کشورهایی که دارای اقوام مختلف هستند، گرایش قومیت‌ها به اداره امور داخلی، توسط خودشان است. درصورتی‌که قدرت مرکزی نتواند در شرایط ثبات، این تمایل را به‌درستی هدایت و «وفاق ملی» را تقویت کند، در شرایط بی‌ثباتی، زمینۀ واگرایی کشور فراهم خواهد شد. در پیشینه تاریخی کشور ما (از ساتراپ‌های شبه‌فدرال عصر هخامنشی تا تراکم‌زدایی در دوران کنونی) روش‌هایی از سازمان‌دهی و اداره امور عمومی محلی وجود داشته است که کشف و دسته‌بندی آن‌ها می‌تواند مجموعه‌ای مفید برای تقویت مبانی نظری و عملی اداره امور محلی آینده ایران باشد. مقاله حاضر (پژوهشی میان‌رشته‌ای با کاربرد مدیریت دولتی و حقوق اداری)، از لحاظ هدف، پژوهشی بنیادی و نظری است و در زمینۀ کشف حقایق تاریخی، برای نخستین‌بار، بر این نظر تاکید می‌کند که (از حکمرانی سلسله صفوی تا حکومت پهلوی اول) سازمان‌دهی سرزمین‌های داخلی قلمرو ایران، هم‌زمان، با سه روش «متمرکز»، «غیرمتراکم محدود» و «غیرمتراکم فدرال‌گونه» انجام می‌شده است؛ در این راستا جمع‌آوری داده‌های مربوط به موضوع بر مبنای «مطالعۀ اسنادی» است. به‌عبارت دیگر، روش تحقیق در این نوشتار‌‍، روش بررسی و تحقیق تاریخی با رویکرد توصیفی‌‌ تحلیلی است؛ بر این اساس، نخست با استفاده از منابع حوادث و رویدادها، وقایع توصیف، و سپس تحلیل، و درنهایت پیشنهاد‌های جدیدی عرضه می‌شود که ما را با دستاورد‌های نوینی در این عرصه آشنا خواهد کرد.