روابط ایران و چین در دوره احمدی‌نژاد: سیاست نگاه به شرق و تاثیرات ساختاری

در چارچوب توجه سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد به گسترش روابط با کشورهای آسیایی در راستای سیاست نگاه به شرق، روابط با جمهوری خلق چین جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد؛ اما برخلاف انتظار ایران، این روابط هیچ‌گاه به همکاری‌های فراگیر منجر نشد. این مقاله با هدف، یافتن پاسخ برای این پرسش که چرا باوجود جایگاه برجسته چین در «سیاست نگاه به شرق» ایران به‌ویژه در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد همکاری فراگیر میان دو کشور شکل نگرفت؟ بر این نظر است که چالش نظری ضعف تئوریک سیاست نگاه به شرق از یک‌سو و چالش‌های ساختاری یا عملی موجود در روابط تهران و پکن سبب شد تا سیاست خارجی ایران در قالب این نگاه از روابط با پکن طرفی نبندد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تلاش برای متنوع‌سازی منابع دیپلماتیک، پرهیز از القای حس ‌ناگزیری برای گسترش روابط به‌طرف مقابل، انسجام در تصمیم‌گیری، گسترش فعالیت دیپلماتیک کشور با بهره‌گیری از دیپلماسی چندجانبه، دوری از تاکتیک نیروی سوم و تاکید بر ایجاد توازن در روابط با غرب و شرق می‌تواند دستور کارهای مهم آتی سیاست خارجی کشور در روابط با چین باشد. در راستای بررسی فرضیه، بعد از توجه به واقع‌گر‌ایی تدافعی به‌عنوان چارچوب نظری، ابتدا جایگاه چین در سیاست خارجی ایران بعد از انقلاب و به‌شکل ویژه دوره احمدی‌نژاد بررسی ‌شده است؛ سپس با نگاهی آسیب‌شناختی دلایل شکل‌‌نگرفتن همکاری فراگیر از رهگذر چالش‌های نظری ناشی از سیاست نگاه به شرق و تاثیرات ساختاری مورد واکاوی قرار می‌گیرد.

Iranchina Relations under Ahmadinejad:The Look to East Policy and Structural

In the framework of Ahmadinejad foreign policy to the Asian countries especially his look to east policy, china had highest status and influenced Iranian foreign policy but IranChina relations never promoted to comprehensive cooperation level. This paper aims to find answers to the question that why Iran china relations could not to improve comprehensive cooperation under Ahmadinejad? Argues theoretical Challenges related to the look to east policy and structural challenges are the main causes of the position. Some instructions such as diversification of the diplomatic resources, decision – making solidarity, attention to multiplicity of diplomacy and balancing in relations with the west and the east can improve Iran china relations. To evaluate the hypothesis, the article have three section: theoretical framework with emphasis on defensive realism, China position in Iran s Foreign policy after Islamic Revolution in general and Ahmadinejad Presidency and evaluation of challenges toward the look east policy and structural impacts.