ایران و ترکیه در مجموعه امنیتی آسیای مرکزی

در بیست و پنج سال گذشته ثبات در محیط امنیتی آسیای مرکزی، همواره با پیچیدگی‌ها و چالش‌های فزاینده‌ای رو‌به‌رو بوده است. گرایش‌های ملی‌گرایانه با شدت و ضعف در جمهوری‌های آسیای مرکزی تجربه شده‌اند. در کنار این گرایش‌ها، پیدایش چالش‌های داخلی، دشواری‌های دوران استقلال، ضعف در دولت‌سازی و ملت‌سازی، سرریز مسایل پیرامونی، خلا ژئوپلیتیکی و سرانجام ورود قدرت‌های خارجی به‌ویژه پس از یازده سپتامبر، محیط امنیتی را در آسیای مرکزی با پیچیدگی‌های فزاینده‌ای روبه‌رو کرده است. در چنین بستری از همکاری‌ها و رقابت‌ها، مداخله‌ی بازیگران خارج از منطقه از مولفه‌های تاثیرگذار در محیط امنیتی این منطقه است که می‌توانند نقشی مثبت یا منفی در ثبات منطقه داشته باشند. با توجه به این مساله، نوشتار پس از تحلیل مجموعه امنیتی آسیای مرکزی در چارچوب موازین و مولفه‌های مکتب کپنهاگ، در پی پاسخ به این سوال است که «چه فرصت‌هایی برای نقش‌آفرینی ایران و ترکیه در مجموعه امنیتی آسیای مرکزی وجود دارد؟». برای پاسخ به این سوال محیط امنیتی آسیای مرکزی و نگرانی‌های کشورها با استفاده از الگوی تحلیلی مجموعه امنیتی بررسی شده و سپس با واکاوی علایق نظامیامنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و ترکیه، نتایج پژوهش در قالب فرصت‌های نقش‌آفرینی دو کشور در این محیط امنیتی استخراج و ارائه خواهد شد. پیشنهادهایی نیز با هدف بهره‌گیری ایران از فرصت‌ها در این منطقه ارائه شده است. روش پژوهش توصیفیتحلیلی است.

Iran and Turkey in Central Asia Security Complex

During last 25 years, Central Asia’s stability has permanently witness with increasing difficult and complicated situation. All the countries of the region have experienced low or high pressures of nationalistic trends. Meanwhile appearance of domestic challenges, difficulties of the ear of independence, weakness in state building and nation building, spread of peripheral problems in the region, geopolitical vacuum, and finally activities of regional and international players especially after 9/11, have made very complicated the security sphere of Central Asia. In a such condition of cooperation and competition of foreign players, intervention of trans regional powers have a very deep impact on the regional security that could have positive or negative effects on these developments. This paper focus on this question that, “what are the opportunities for Iran and Turkey to play their role in the Central Asian security complex?” To answer this question, the authors first describe the security sphere pf Central Asia and use the theory of “Security Complex”. Then by analyzing Iran’s and Turkey’s capacities to play role in this context. The method of this research is descriptive analytical.