بررسی معناشناسی واژه استکبار در قرآن کریم بر اساس محور هم‌نشینی واژگان

یکی از حوزه‌هایِ نسبتاً جدید در عرصه مطالعاتِ زبان‌شناسی، روش معناشناسی است که بیشترین کاربرد را در تحلیلِ متون و فهم ساختارِ آن دارد. دانشِ معنی‌شناسی با مطالعة علمیِ معنی، می‌کوشد تا به روابطی که میان واحدهای معنایی، یعنی جفت‌های لفظ معنا و یا روابط معنا معنا وجود دارد، دست یافته و توصیفی دقیق از این روابط ارائه کند. در این میان، قرآن کریم با توجّه به قُدسی بودنِ متن آن و منزّه بودنش از سهو و خطای بشری، از اعتبار بالاتری نسبت به سایر متون برخوردار است و از این رهگذر، بررسی ساختار متن و نحوة استعمال واژگان در این کتاب آسمانی، می‌تواند روش مناسبی در فهم هرچه دقیق‌تر معانی آن باشد. در این پژوهش با بهره‌گیری از رویکردِ هم‌زمانی (synchronic) و در راستای معاناشناسی توصیفی، در پیِ آن هستیم تا با تامل صِرف در قرآن کریمِ عصر نزول، جدای از پیش‌فرض‌ها، مفهوم «استکبار» را در کلام وحی بررسی نموده و در محورِ هم‌نشینی، دلالت‌های معنایی آن را مورد تحلیل زبانی و معناشناسی قرار دهیم. این واژة پُربسامدِ قرآنی، به شکل اسم و فعل و زمان‌های مختلف، 47 بار در قرآن کریم استعمال شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در تبیین مفهوم استکبار، علل و عوامل بسیاری دخیل هستند. وجود ابلیس، طبقه مُترفین و سرمایه‌داران، کُفر و ... همگی به نوعی دایرة معنایی استکبار را در محور هم‌نشینی آن کامل می‌نمایند. همچنین ابزار و اهداف استکبار در برخورد با نهضت‌های الهی، متنوع و گوناگون است.این پژوهش با روش تحلیلی و آیات محور، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که:در محور همنشینیِ آیات و مفاهیم قرآنی با استکبار، علل و عوامل شکل گیری آن و نیز وسایل و اهداف مستکبران چیست؟

examining the semantics of the word arrogance in the holy quran based on the co-occurrence axis of words

one of the relatively new areas in the field of linguistic studies is the semantic method that is most used in the analysis of texts and its structural understanding. semantic knowledge through the scientific study of meaning seeks to provide a detailed description of the relationships that exist between semantic units, ie, wordmeaning pairs or meaningmeaning relationships. in the meantime, considering the sacredness of the text and its isolation from human error and sacredness, the holy quran has a higher validity than the other texts, and thus it is possible to study the structure of the text and how to use the words in this scripture. a good way to understand the meaning is to be as accurate as possible. in this study, using a synchronic approach and in the context of descriptive semantics, we seek to reflect on the concept of &arrogance& in theology by merely reflecting on the holy quran in the era of revelation. investigate revelation and analyze the semantic implications of its association with linguistic and semantic analysis. this highquality qur’anic word has been used 47 times in the holy qur’an in the form of different names and verbs and times. the findings indicate that there are many causes and factors involved in explaining the concept of arrogance. the existence of iblis, the class of capitalists and the capitalists, disbelief and so on, all somehow complete the semantic circle of arrogance in its companionship. arrogance tools and goals in dealing with divine movements are also diverse.