تحلیل روایات اسباب نزول قرآن با رویکرد تاریخمندی

اگرچه پژوهش در روایات اسباب نزول قرآن از جهاتی صورت گرفته است، اما با رویکرد تاریخ‌مندی پژوهشی صورت نگرفته است، در این مقاله با این رویکرد، اسباب نزول قرآن تحلیل شده است. شبهات مستشرقین در این زمینه، ضرورت پرداختن به این موضوع را ضروری می‌نماید. از مستشرقان معاصر، اندرو ریپین شخصیتی است که در آثارش به ویژه در تز دکترای خود به اسباب نزول با رویکرد فقه اللغه ای به صورت مستقل پرداخته است و در مواردی به تاریخ‌مندی قرآن تاکید دارد. نصر حامد ابوزید نیز در کتاب «مفهوم النص»، فصلی را به اسباب نزول اختصاص داده است و از این باب بر تاریخ‌مندی تاکید می‌ورزد و متن قرآنی را همچون همه متون، «پدیده‌ای فرهنگی» و «محصول تعامل با واقعیت زنده تاریخی» می‌داند و اسباب نزول را چیزی جز بافت اجتماعی آیات قرآن کریم نمی‌داند. برای پاسخ به این شبهات در این مقاله تاکید می‌شود که اسباب نزول قرآن نه‌تنها عمومیت و جاودانگی را محدود نمی‌کند بلکه برای وصول به جاودانگی گریزی از توجه به واقعیت‌های عینی عصر نزول نیست. نقدی که بر این نظریه وارد است عدم توجه به قاعده «عمومیت لفظ نه خصوص سبب» می‌باشد. به رغم نزول خاص برخی آیات، عمومیت مفاد آن ها نزد فقها مسلم است.

Analysis of the narrations of causes for the revelation of Qur’an with a historical approach

Although research on the causes of the revelation of Qur’an has been conducted in some ways, but it has not been conducted with the historical approach of research. In this article, the causes of revelation of the Qur’an have been analyzed with this approach. Orientalist skepticism in this regard necessitates investigating this issue. One of the contemporary Orientalists, Andrew Ripin is a figure who in his works, especially in his doctoral dissertation, has dealt with the causes of revelation with an independent jurisprudential approach and in some cases, emphasizes the historicity of the Qur’an. Nasr Hamed Abu Zayd in his book The Concept of Text has devoted a chapter to the causes of revelation and in this regard, emphasizes historicity and considers the Qur’anic text as all texts, cultural phenomena and product of interaction with living historical reality and doesn’t consider the causes of revelation nothing but the social context of the verses of the Holy Quran. To answer these doubts, this article emphasizes that the causes of revelation of the Qur’an not only limit the generality and immortality, but to achieve immortality, there is no escape from paying attention to the objective facts of the age of revelation. The criticism of this theory is the lack of attention to the rule of generality of the word, not specific cause. Despite the special revelation of some verses, the generality of their meanings is certain among the jurists.