واج آرایی و نغمه حروف در قرآن کریم

یکی از زیباترین آرایه‌های بدیع لفظی، «واج آرایی» است که در قرآن کریم به وفور دیده می شود و نقش مهمی در تقویت موسیقی کلام دارد. با این حال، هرچند تحقیقات زیادی پیرامون بلاغت قرآن انجام شده، تا کنون پژوهشی جدّی در جهت کشف این آرایه و تحلیل زیبایی های آن در قرآن، صورت نگرفته است. از دیگر آرایه های مبتنی بر تکرار واج، «نغمه حروف» را می‌توان نام برد که هرچند اهل بلاغت تا کنون به عنوان آرایه‌ای مستقل به آن نپرداخته اند، اما از تاثیر شگرف آن در زیباسازی و تقویت موسیقی سخن نمی توان چشم پوشید. این دو آرایه لفظی در قرآن کریم، ارتباط شگفت‌آوری هم با معنای کلام دارند و این ارتباط در موارد بسیاری قابل کشف و بررسی است. در این نوشتار که به روش تحقیقی تحلیلی انجام گرفته، سعی شده تا تعریفی قابل قبول از «نغمه حروف»، درکنار «واج آرایی» ارائه شود. همچنین نمونه‌هایی زیبا از این دو فن بدیعی در قرآن کریم معرفی شده و به مواردی از تناسب دل انگیز این دو آرایه لفظی، با معنای کلام پرداخته شده و شاهد مثال هایی از ادبیات فارسی نیز در این زمینه ارائه گردیده است.

Alliteration and Tone of Letters in Holy Quran

One of the most beautiful verbal rhetoric part of speech is alliteration which is frequently seen in Holy Quran and plays vital role in strengthening speech rhythm. Although many researches have been done on Quran’s rhetorics, no serious research to find out the abovementioned figure of speech and its beauties in Quran. Other figure of speech based on alliteration repetition is “tone of letters”, although rhetoric scholars have not studied it as an independent figure of speech, its wonderful effect on beautifying and strengthening speech song can’t be ignored. This article – which is done with research – analytical method – tries to offer acceptable definition of “tone of letters” beside alliteration. Awesome samples of these two figures of speech in Holy Quran are introduced as well as some Persian examples.