بررسی تطبیقی وقوع ترادف در قرآن از دیدگاه زمخشری و طبرسی

ترادف یکی از انواع روابط معنایی و از مباحث لغوی است که در متون فقه اللغه، اصول و تفسیر در مباحث ادبی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. اندیشمندان در مورد وقوع ترادف در قرآن کریم، بر یک رای و نظر نیستند. زمخشری از جمله مفسران ادیبی است که تفسیر وی از کم نظیرترین تفاسیر ادبی به شمار می‌آید. طبرسی نیز از مفسران بزرگ معاصر زمخشری بوده و در فنون ادبی چیره دست بوده است. لذا تفسیر «مجمع البیان» نیز در زمره تفاسیر ادبی به شمار می‌آید. بررسی تطبیقی «کشاف» و «مجمع البیان» نشان‌گر آن است که زمخشری با بهره‌گیری از الفاظی چون «متقاربان» و «معنی واحد» برخی از واژگان را مترادف با یکدیگر تلقی کرده و در مواردی میان الفاظ به ظاهر مترادف، به تفاوت‌های معنایی اشاره می‌کند. طبرسی نیز بسیاری از لغات را با الفاظی نظیر «متقارب المعنی»، «نظائر» و «بمعنی واحد» هم‌معنا و مترادف دانسته است، گرچه در برخی مواقع نیز به تفاوت معنایی برخی واژه‌ها اشاره می‌نماید. در واقع می‌توان چنین گفت که این دو مفسر علی‌رغم هم معنا دانستن برخی واژگان، از آنجا که قائل به فروق الفاظ نیز می‌باشند، ترادف جزئی در قرآن را پذیرفته‌اند و نمی‌توان گفت این دو از منکران ترادف هستند چنانکه برخی گفته‌اند.

Comparative Study of Synonyms in Quran from Zamakhshari and Tabarsi Viewpoint

Synonym is one of the semantic relations and terminology issues which is paid a lot of attention by scholars in literary subjects and jurisprudential books. Intellectuals do not agree on the synonym event of Holy Quran. Zamakhshari is one of the literary interpreters whose interpretations are known as the incomparable ones in literature. Tabarsi is also one of the contemporary interpreters with Zamakhshari and was master in literary techniques; thus "Majma’ Al Bayan" interpretation is one of the literary interpretations. Tabarsi knew many terms as synonym such as "close meaning", "substitute" and "the same meaning". In fact it could be claimed that although both interpreters know some terms as synonyms, accept minor synonyms in Holy Quran; it can’t be said they deny synonyms as some claimed.