مروری بر روش های تولید روغن ماهی و فناوری‌های تغلیظ امگا 3

سابقه و هدف: اسید ایکوزاپنتانوئیک (epa) و اسید دکوزاهگزانوئیک (dha) از اسیدهای چرب امگا 3 هستند که نقش قابل توجهی را در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها ایفا می کنند. گزارشات متنوعی، اثرات پیشگیرانه و درمانی آنها بر بیماری های التهابی از جمله آسم، همچنین بر بیماری های قلبی و عروقی، بیماری های وابسته به استرس اکسایشی مانند بیماری کبد چرب غیر الکلی، علاه برآن بر روماتوئید و بیماری‌های روحی و روانی را اشاره داشته‌اند. علاوه بر موارد فوق، این اسید‌های چرب اثرات پیشگیرانه ای بر علیه سرطان و کبد چرب دارا می باشند. با توجه به آنکه اسید های چرب بس غیر اشباع (چند غیر اشباع) در بدن انسان سنتز نمی شوند و همچنین رژیم غذایی انسان ها به صورت عمده از روغن های گیاهی تامین می شود که حاوی اسید های چرب امگا 6 می باشند، بدین سبب لازم است اسید های چرب امگا 3 از منابع غذایی تامین شوند، که منابع دریایی و به وبژه روغن ماهی (بسته به گونه) دارای مقادیر بالایی از اسیدهای چرب غیراشباع (pufa) و نیز epa و dha می باشد. از منابع اصلی روغن ماهی می‌توان به گونه های پلاژیک صید شده اشاره داشت، مانند ماهی آزاد، تون ماهیان، آنچوی، شاه ماهی و کاپلین که دارای گوشت چرب هستند. همچنین، میتوان از گوشت چرب آنها جهت تولید خوراک ماهی و روغن ماهی استفاده کرد. علاوه بر آن به منظور استخراج روغن ماهی می توان از زایدات ماهی که امکان مصرف مستقیم توسط انسان را ندارند، استفاده نمود.روش ها: اولین و مهمترین گام جهت تخلیص اسیدهای چرب امگا 3، استخراج روغن ماهی و در ادامه، تغلیظ اسید های چرب امگا3 می باشد. تا کنون روش های متنوعی از جمله هضم قلیایی، روش بلای‌ودایر، استخراج با حلال ایزوپروپیل الکل و غیره گزارش شده‌‌اند. اما در این مقاله مروری، روش های مختلف استخراج روغن ماهی شامل پرس مرطوب (wet pressing) ، استخراج سرد (cold extraction)، استخراج با استفاده از آنزیم (enzymatic extraction) و استخراج با سیال فوق بحرانی (supercritical fluid ) و همچنین فناوری‌های گوناگون تخلیص امگا 3، از جمله روش های کمپلکس اوره (urea complexation) ، کروماتوگرافی با سیال فوق بحرانی (supercritical fluid chromatography (sfc)) ، تقطیر مولکولی(molecular distillation) و استخراج آنزیمی (enzymatic extraction) مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه گیری: با توجه به مصرف رو به رشد اسیدهای چرب امگا 3 به عنوان یکی از مهمترین مکمل های دارویی و غذایی نیاز به تحقیقات و تولید بیشتر در این زمینه احساس می‌شود. از بین روش‌های ذکر شده در فوق، روش پرس مرطوب به عنوان روش صنعتی برای تولید روغن ماهی استفاده می‌شود. همچنین تقطیر مولکولی روش متداول و صنعتی جهت تغلیظ اسید های چرب امگا 3 در جهان می‌باشد. اسیدهای چرب امگا3 تغلیظ یافته در روش‌های مختلف به دو صورت اتیل‌استر (در روش‌های تقطیر مولکولی، sfe و sfc) و تری آسیل گلیسرول می‌باشند که قابلیت جذب مورد دوم بالاتر است.

a review of the fish oil extraction methods and omega 3 concentration techniques

background and objectives: eicosapentaenoic acid (epa) and docosahexaenoic acid (dha) are omega-3 fatty acids that play a remarkable role in the prevention and treatment of diseases. various reports have noted the preventive and therapeutic effects of omega 3 fatty acids on inflammatory diseases such as asthma, as well as cardiovascular diseases, oxidative stress-related diseases including non-alcoholic fatty liver disease (nafld), together with rheumatoid arthritis, and mental and psychiatric disorders. moreover, these fatty acids have revealed some preventive effects against cancer and fatty liver disease. since polyunsaturated fatty acids are not capable to be synthesized in the human body, also humans diet is mostly provided by vegetable oils that contain a high level of omega-6 fatty acids, accordingly, they should be supplied by food sources. globally, marine resources, especially fish oil, are widely used, as the main providers of these fatty acids. additionally, the amount of polyunsaturated fatty acids, epa, and dha differ based on the species of the fish. moreover, the main sources of fish oil are pelagic species, namely salmon, tuna, anchovies, herring, and caplin, which have fatty meat and are suitable to be used for the production of fish feed and fish oil. alternatively, fish wastes can be used to supply fish oil.methods: the first and most important step for the purification of omega-3 fatty acids is the extraction of fish oil. in the following, the concentration of omega-3 fatty acids can be done in the extracted fish oil. so far, various methods such as alkaline digestion, bligh and dyer method, extraction with isopropyl solvent of alcohol, and... have been reported. but, in this review article, different methods of fish oil extraction including wet pressing (wp), cold extraction, enzymatic extraction, and supercritical fluid extraction (sfe), also miscellaneous technologies of omega 3 concentration including urea complexation (uc), supercritical fluid chromatography (sfc), molecular distillation (md), and enzymatic extraction has been investigated. conclusion: due to the growing consumption of omega-3 fatty acids as one of the most important dietary and pharmaceutical supplements, more research and production are needed in this area. among the methods mentioned above, the wet pressing (wp) method is used as an industrial method for fish oil production. also, molecular distillation (md) is a more common and industrial method for the production of omega-3 fatty acids in the world. the concentrated omega-3 fatty acids are mainly in two forms, namely, ethyl esters (mostly in molecular distillation, sfe, and sfc methods) and triacylglycerols (tag), the latter have more bioavailability