بررسی تاثیر رقم و روش استخراج بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ هسته چند رقم خرمای استان بوشهر

سابقه و هدف : ترکیبات فعال زیستی نظیر فیبرها و پلی ‌فنول‌ های موجود در محصولات گیاهی ، در سلامت انسان نقش دارند . اثرات سودمند ترکیبات فنولیک به خصوصیت آنتی ‌اکسیدانی آن‌ ها مربوط می‌ شود. هسته خرما که جزء ضایعات کارخانجات فرآوری خرما است بسته به نوع واریته ، به‌طور میانگین حدود 15- 10 درصد وزن کل میوه را تشکیل می دهد و به‌عنوان یک منبع غنی از فیبرهای رژیمی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی می ‌باشد . هدف از این پژوهش ، مقایسه اثر روش ‌های استخراج سنتی ( خیساندن) و فراصوت بر میزان ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی استخراج شده از عصاره هسته سه واریته خرمای کبکاب ، زاهدی و استعمران استان بوشهر و بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن ‌ها می‌باشد .مواد و روش‌ها : هسته‌ نمونه‌ های خرما از میوه جدا سازی شده و سپس به منظور حذف گوشت با آب شتشو و در نهایت خشک و پودر شدند . از پودر حاصله با استفاده از روش خیساندن عصاره‌گیری شد . به‌منظور بررسی اثر فرآیند فراصوت بر استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی ، سه زمان 5 ، 10 ، 15 دقیقه و دو شدت 50 و 100 درصد استفاده شد . میزان محتوای فنول ‌کل عصاره‌ ها با استفاده از معرف فولین سیوکالتیو و محتوای فلاونوئید‌ کل عصاره‌ ها بر اساس روش رنگ‌ سنجی آلومینیوم کلراید اندازه‌گیری شد . دو روش مهار رادیکال آزاد dpph و abts جهت ارزیابی خواص آنتی‌اکسیدانی عصاره ‌ها به کار رفتند . یافته‌ها : مقایسه بین دو روش استخراج نشان داد که بازده استخراج ترکیبات موثره هسته هر سه واریته خرما در روش فراصوت نسبت به روش خیساندن بیشتربود . بیشترین بازده استخراج ترکیبات موثره مربوط به زمان 10 دقیقه و شدت صوت 100 درصد مشاهده شد . نتایج آزمون‌ های آنتی‌اکسیدانی نشان داد ، عصاره ‌های هیدروالکلی هسته سه رقم خرما ، در مهار رادیکال‏ های آزاد وابسته به غلظت است و با افزایش غلظت ، فعالیت ضدرادیکالی آن ‌ها افزایش می ‏یابد ، همچنین باوجود فنول ( 29/324میکروگرم بر میلی‌ گرم گالیک ‌اسید) و فلاونوئید ( 1282/360 میکروگرم بر میلی‌ گرم کوئرستین) بیشتر عصاره هسته رقم زاهدی ، عصاره هسته رقم کبکاب دارای بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی بود. نتیجه‌گیری کلی: پودر هسته رقم زاهدی، کبکاب و استعمران منبع خوبی از ترکیبات آنتی‌اکسیدان طبیعی است. بنابراین بر اساس یافته‌های این پژوهش، پودر و عصاره هسته ارقام مختلف خرما می‌تواند به عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی در غذاهای مختلف استفاده شود.

the effect of cultivar and extraction method on antioxidant activity of date pit extract of some date cultivars in bushehr province

abstractbackground and objectives : bioactive compounds such as polyphenols and fibers in plant products are recognized for their health benefits . the beneficial effects of phenolic compounds are related to their antioxidant properties . the date seed is a waste of the date processing factories. depending on the variety, the average weight of date seeds is about 10 - 15 % of date weight and as a source of dietary fiber . the purpose of this study was to compare the effect of traditional extraction methods (maceration) and ultrasound on the amount of phenolic and flavonoid compounds extracted from the three date seed varieties of kababak, zahedi and astamaran in bushehr province and their antioxidant properties . materials and methods : date kernels were separated from the fruit and then washed with water to remove the flesh and finally dried and powdered. the maceration method was used to extract the powder . in order to investigate the effect of ultrasonic process on extraction of phenolic and flavonoid compounds, (5 , 15 , 25 minutes) and sound intensity ( 50 and 100 % ) were used . total phenols and flavonoids were measured by folin - ciocalteu and aluminum trichloride colorimetry . antioxidant activity was also determined by two methods of free radical scavenging dpph and abts .results : comparison between the two extraction methods showed that the efficiency of extraction of the effective compounds of the seeds of all three varieties in the ultrasound method was higher than that of the maceration method . the most effective extraction efficiency of the compounds is 10 minutes and the sound intensity is 100 % . the results of antioxidant assays showed that the hydroalcoholic extracts of the kernels of three date cultivars are concentration dependent in free radical scavenging activity and with increasing concentration, their activity increases. recent research showed that with the presence of phenol (29.34 mg ‌/‌g of gallic acid ) and flavonoid (1282.66 µg/mg of quercetin), the most of zahedi variety seed extract, kababab variety has the highest antioxidant activity . conclusion : it can be said that the seed powder of zahedi, kabakab and astamaran is a good source of fiber, carotenoids and mineral elements. therefore, based on this research, powder and seed extract of various date varieties can be used as natural antioxidant compounds in different foods .keywords: date seed, ultrasound, maceration, flavonoids and phenolic compounds, antioxidant activity