بررسی ویژگیهایی از زیست‌شناسی سوسک بذرخوار جاشیر، (pachymerus acaciae (col.: bruchidae ، و تعیین میزان آلودگی به آن در مراتع استان کهگیلویه و بویراحمد

گیاه جاشیر با نام علمی prangos ferulacea (l.) lindl.متعلق به خانواده چتریان و از گیاهان مرتعی است که به صورت علوفه برای تغذیه دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌دلیل اهمیت گیاه جاشیر از نظر دارا بودن مواد تغذیه‌ای مناسب برای دام‌ها و همچنین اهمیت آن به عنوان یک گیاه دارویی، شناسایی عوامل تهدید‌کننده و خسارتزای این گیاه مرتعی و بررسی روش‌هایی برای کنترل آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از عوامل خسارتزا به این گیاه مرتعی، سوسک بذر خوار جاشیر pachymerus acaciae (col.: bruchidae) است که با تغذیه از بذر گیاه جاشیر، هر ساله خسارت بسیار زیادی را به این گیاه وارد می‌کند. طی سالهای 84-1381 زیست‌شناسی این آفت در شرایط طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد و نیز در آزمایشگاه مورد بررسی قرارگرفت. برای این منظور 10 ایستگاه مرتعی جاشیر، هر یک به مساحت حدود ده هکتار، انتخاب گردید و از زمان شروع رویش گیاه جاشیر تا پایان برداشت آن هر دو هفته یکبار مورد بازدید قرار گرفت. درهر منطقه، پلات‌های یک مترمربعی درجهات مختلف تعیین شده و با نمونه‌برداری تصادفی در محدوده پلاتها، درصد آلودگی گیاه جاشیر به آفت در هر منطقه تعیین شد. به‌علاوه مرحله رشدی آفت در هر تاریخ نمونه‌برداری ثبت گردید. همچنین با انتقال نمونه‌هایی از مراحل مختلف زندگی آفت و پرورش آن‌ها در آزمایشگاه، زیست‌شناسی آفت در شرایط آزمایشگاهی نیز مورد بررسی قرار گرفت. آفت تنها یک نسل در سال دارد. این حشره زمستان‌ را به‌صورت شفیره و در میان بقایای گیاه جاشیر و یا درون بذور یا روی آنها در انبارها سپری می‌نماید. در نیمه اول اردیبهشت فعالیت حشرات کامل در طبیعت مشاهده می‌شود. حشرات ماده تخم‌های خود را به‌صورت انفرادی و پراکنده روی میوه‌ها و به ندرت روی ساقه‌های گل‌دهنده در نزدیکی گلهای گیاه جاشیر قرار می‌دهند. لاروها به‌صورت انفرادی بر روی بذرها و یا درون ساقه یا درون بذر فعالیت دارند و با تغذیه از بذر، تمام محتویات آن را از بین می‌برند. پس از تغذیه کامل، لاروها به طرف پائین ساقه حرکت کرده و درون ساقه یا درون بذر جاشیر یا در داخل خاک در نزدیکی ریشه گیاه با تنیدن تارهای سفید رنگ به دور خود به شفیره تبدیل می‌شوند. خسارت سوسک بذرخوار روی بذر جاشیر با توجه به ارتفاع منطقه متفاوت بود. کمترین میزان آلودگی در ارتفاع 2400 متر از سطح دریا به میزان 10% در منطقه کاکان و بیشترین آن به میزان 89% در ارتفاع 2250 متر از سطح دریا و در منطقه دره‌گرم دیده شد. گونه‌ای زنبور با فعالیت انگلی روی شفیره‌های آفت جمع‌آوری گردید. میزان پارازیتیسم این زنبور روی شفیره‌های آفت در مناطق مختلف استان بین 48-13% در سال 1383 و 44-17% در سال 1384 تعیین گردید.