اثر تغییرکاربری و چرای دام بر هدررفت کربن آلی و نیتروژن خاک در زیر حوزة سولگان

خاکهای مرتعی زاگرس به­دلیل چرای بی­رویة دام و تغییرکاربری به­شدت در معرض تخریب قرار دارند. در این پژوهش اثر تغییرکاربری و چرای دام بر فرسایش و حاصلخیزی خاک و هدررفت نیتروژن و کربن آلی همراه با رواناب با استفاده از باران­ساز بررسی شد. کاربریها شامل مرتع با دو سطح تخریب، مرتع با پوشش نسبتاً خوب (25-20 درصد پوشش­گیاهی) و مرتع با پوشش­گیاهی ضعیف (10-5 درصد پوشش) و دیمزار شخم­خورده بود. تخریب پوشش­گیاهی باعث کاهش معنی‌داری (05/p<) در مقدار کربن آلی ونیتروژن کل خاک در دو کاربری مرتع با پوشش­گیاهی ضعیف ( 38 و 27 درصد) و دیمزار (5/54 و41 درصد) نسبت به مرتع با پوشش نسبتاً خوب شده بود. همچنین تولید رواناب و رسوب و هدررفت نیتروژن محلول به­همراه رسوبات در اثر تغییرکاربری افزایش یافت. مقدار هدررفت نیتروژن کل در دیمزار ( g/m2 3/46) و مرتع با پوشش ضعیف (g/m25/22) در مقایسه با مرتع با پوشش نسبتاً خوب (g/m27/8) به ترتیب پنج و دو برابر بیشتر بود. به­طوری­که مقدار هدررفت آمونیوم و نیترات محلول در رواناب در دیمزار (mg/m2 5/25 و 8/96) و مرتع با پوشش ضعیف (mg/m26/26 و 6/88) نسبت به مرتع با پوشش نسبتاً خوب (mg/m27/10 و 1/42) افزایش معنی­داری (05/0 p<) را نشان داد. نتایج این پژوهش نشان داد که چرای مفرط و تبدیل اراضی مرتعی به دیمزار باعث افزایش فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک و افزایش انتقال نیتروژن از حوزه­های آبخیز می‌شود.