ویژگی‌هایی از زیست‌شناسی شپشک Parlatoria crypta روی گیاه گازرخ (Moringa peregrina) در استان سیستان و بلوچستان

گازرخ (moringa peregrina fiori) درختی است که در رشته‌کوه‌های مکران در بلوچستان و بشاگرد در استان هرمزگان در شرایط بسیار سخت آب و هوایی می‌روید. عمده مناطق انتشار این گونه گیاه به صورت طبیعی کوه‌های بشاگرد، نیکشهر تا جنوب جازموریان می‌باشد. این گیاه نسبت به بی‌آبی مقاومت فوق‌العاده‌ای دارد، به طوری که در سال‌های متوالی که حتی یک قطره باران در این مناطق نباریده به حیات خود ادامه داده‌است. مهمترین عامل زنده‌مانی این گونه سیستم ریشه و نوع سنگ بستری است که در این مناطق گسترش دارد. این گونه در سال 1372 برای اولین بار توسط دکتر جوانشیر وارد فلور گیاهی ایران شد ولی حضور آن در کشورهای حاشیه خلیج فارس، عربستان سعودی و فلسطین اشغالی نیز گزارش شده‌است. این مطالعه در رویشگاه‌های اصلی این گونه درختی در ایران، در دو استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان و در دو منطقه (عرصه و نهالستان) و در دو مرحله (طبیعت و آزمایشگاه) انجام شد. در ابتدا با عزیمت به رویشگاه‌های این گونه درختی در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان این درختان از نظر آلودگی به آفات و بیماری‌ها مورد بازدید قرار گرفتند. سپس براساس نمونه‌برداریهایی که طی سال‌های 1388-1386 در رویشگاه‌های مختلف آن در دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان و از قسمتهای مختلف این گیاه انجام گردید، فقط حشره‌ای از خانواده diaspididae بنام parlatoria crypta (mckenzie, 1943) در منطقه رویشگاه دوراهی چانف (chanf) از روی گیاه مذکور جمع‌آوری گردید. در اوایل اردیبهشت‌ماه سپرهای افراد نر و ماده و نیز حشرات کامل تازه ظاهر شده در طبیعت مشاهده گردید. این حشره آفتی است پلی‌فاژ و میزبان‌های متعددی برای آن در جنوب کشور گزارش شده‌است. با توجه به این که در منطقه مورد بررسی و نیز سایر مناطق تنها یک پایه آلودگی شدیدی به آفت داشت، بنظر می‌رسد بین پایه‌های گازرخ تفاوت‌هایی از نظر مقاومت به حشره وجود داشته باشد. بنابراین نظر به محدودیت و خاص بودن رویشگاه‌های گیاه و پایه‌های طبیعی گازرخ و اهتمامی که از سوی بخش اجرا برای افزایش سطح جنگل‌کاری منطقه با این گونه گیاهی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن وجود دارد، انتخاب پایه‌های حساس به این حشره برای جنگل‌کاری خطر طغیان آن را در کشت‌های وسیع افزایش خواهد داد.