تعیین وسعت اقتصادی واحدهای مرتع‌داری مدیریت و حفاظت شده

مراتع کشور یکی از منابع اساسی تولید محسوب می گردد که حفظ، احیا و توسعه آن علاوه بر اینکه تولید پایدار و مستمر را به دنبال داشته، بلکه بخش مهمی از علوفه مورد نیاز دام را نیز تامین می کند، بنابراین استفاده اصولی و حفظ و احیای این منابع از اهمیت زیادی برخوردار است. در همین راستا طی سالهای گذشته در سراسر کشور با اجرای طرحهای مرتع داری مدیریت و حفاظت از آنها به مرتع داران واگذار شده‌است. در استان خراسان رضوی نیز از سال 1372 تاکنون قسمتی از اراضی مرتعی در قالب طرح های مرتع داری واگذار شده است. بر همین اساس، هدف کلی این مطالعه تعیین اندازه اقتصادی مراتع از نظر تعداد واحد دامی و وسعت زمین و ارزیابی عوامل فنی و اقتصادی موثر بر بهره وری در مراتع استان خراسان رضوی بوده‌است. به این منظور ابتدا از بین 221 طرح مرتع داری، تعداد 38 طرح از 11 شهرستان استان خراسان رضوی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب شد (اطلاعات پرسشنامه ها مربوط به سال 1385 می باشد). سپس بهره وری کل عوامل در این طرحها از شاخص ترنکوییست تیل محاسبه و میزان تاثیر عوامل موثر بر بهره وری مورد بررسی قرارگرفت و اندازه مطلوب طرحهای مرتع داری از نظر تعداد واحد دامی و وسعت مرتع بدست آمد. نتایج مدل بهره وری نشان داد که اندازه مطلوب وسعت زمین برای هر بهره بردار 267 هکتار می باشد که با توجه به متوسط سهم هر بهره بردار در طرح های مرتع داری استان خراسان رضوی که 253 هکتار است، در حال حاضر اندازه زمین های مرتعی واگذار شده در بیشتر طرح های مرتع داری کمتر از حد مطلوب اقتصادی می باشد. تعداد واحد دامی مطلوب در طرح های مرتع داری نیز برابر 3437 راس بدست آمد. از آنجایی که متوسط تعداد واحد دامی نگهداری شده در واحدهای مرتع داری موجود در نمونه آماری برابر 4359 راس می باشد، بنابراین می‌توان گفت که تعداد واحد دامی نگهداری شده کنونی در بیشتر طرح های مرتع داری بیش از حد مطلوب است، از این رو کاهش تعداد واحد دامی در این طرح ها موجب افزایش بهره وری می شود.