بهبود فرایند تخصیص کاربری زمین با تاکید بر پتانسیل عرضه خدمات اکوسیستم در حوزه آبخیز قره‌سو

توسعه مناطق انسانی و فعالیت‌های بشر در طی زمان موجب تقاضا برای منابع طبیعی از‌جمله استفاده از خدمات اکوسیستم و به‌دنبال آن تغییر کاربری زمین می‌شود. از‌آنجایی‌که فرایند تخصیص کاربری موجب ارتباط بین محیط‌ طبیعی و منابع انسانی می‌شود، رقابت میان کاربری‌هایی که در تعارض هستند در این فرایند از اهمیت بالایی برخوردار است. ابزارهای مختلفی برای رفع تعارض میان کاربری‌ها و شبیه‌سازی تغییرات کاربری زمین استفاده می‌شوند. مدل clumondo ابزاری است که با دخالت دادن خدمات اکوسیستمی متنوع در تخصیص و تغییر کاربری‌ها، به شبیه‌سازی تغییرات کاربری زمین و پوشش زمین می‌پردازد. در این پژوهش، از این مدل برای پیش‌بینی میزان تغییرات تقاضا برای کاربری‌های اصلی حوزه آبخیز قره‌سو، برای دوره زمانی 10 ساله (1410-1400) استفاده شد. متغیرهای شیب، جهت، ارتفاع، تعداد سلول شهری در همسایگی 7*7، دما، بارش، فاصله از رودخانه، فاصله از شهر و فاصله از جاده در این مدل استفاده شد. برای بهینه‌سازی در یک سناریو افزایش پتانسیل ترسیب کربن و افزایش مناطقی برای سکنی گزیدن به‌صورت همزمان ‌بررسی شد. تجزیه‌و‌تحلیل نتایج با استفاده از نرم‌افزارidrisi terrset  و arc gis انجام شد. نتایج نشان داد، برای بهبود خدمات اکوسیستم در 10 سال آینده (1410) کاربری انسان‌‌ساخت و جنگل متراکم روند افزایشی و اراضی جنگلی نیمه‌متراکم و کشاورزی به‌دلیل تبدیل به کاربری‌های دیگر کاهش یافته است. این مطالعه نشان داد که می‌توان تلفیقی از خدمات متنوع و گاهی متضاد را در کنار هم به گونه‌ای برآورد کرد که نیازهای انسانی نیز برآورده شود.

improving land use allocation process with an emphasis on ecosystem service supplypotential in the qareh-sou watershed

over time, the development of human settlements and activities has led to an increasing demand for natural resources, including ecosystem services, which subsequently drives changes in land use. as the process of land allocation establishes a link between the natural environment and human resources, the competition among conflicting land uses becomes significantly important in this context. various tools are employed to address conflicts among land uses and simulate changes in land use. the clumondo model is one such tool that employs various ecosystem services in the allocation and transformation of land uses, allowing for the simulation of land use changes and land cover. in this research, the clumondo model was utilized to predict the extent of changes in demand for major land uses within the qareh-sou watershed over a 10-year period (2020-2030). variables such as slope, aspect, elevation, the number of neighboring urban cells in a 7x7 grid., temperature, precipitation, distance from rivers, distance from urban areas, and distance from roads were incorporated into the model. an optimization approach was implemented to simultaneously enhance carbon sequestration capacity and designate additional residential areas in a specific scenario. the analysis of results was conducted using idrisi terrset and arcgis software. the findings indicated that over the next 10 years (2020-2030), land use changes for constructed areas and dense forests followed an increasing trend, while semi-dense forests and agricultural lands experienced a decrease due to their conversion into other land uses. this transformation was aimed at enhancing ecosystem services. this study showcases the possibility of harmonizing diverse, and at times conflicting, services in a way that also addresses human needs.