تبیین مدل تاب‌آوری مرتع‌داران در شرایط خشک‌سالی

پدیده خشک‌سالی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های عصر حاضر است که کلیه اکوسیستم‌ها از‌جمله مراتع را در مقیاس جهانی و منطقه‌ای تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش آسیب‌پذیری مرتع‌داران، ضرورت توجه به اندیشه تاب‌آوری را نشان می‌دهد. هدف این پژوهش بررسی تحقیقات موجود در زمینه تاب‌آوری مرتع‌داران در شرایط خشک‌سالی و ارائه مدل است. این پژوهش با روش مرور سیستماتیک انجام شد. یافته‌های مطالعات داخلی و خارجی مرتبط با استفاده از روش هفت مرحله‌ای sandelowski و barroso به‌صورت سیستماتیک تجزیه‌و‌تحلیل شد. بر‌اساس ملاک‌های ورود و خروج 30 پژوهش بررسی شدند. برای بررسی شاخص رواﯾﯽ ﻣﺤﺘﻮا از روش waltz و bausell استفاده شده است. پایایی نیز از طریق ضریب kappa با مقدار 0.87 محاسبه شد که در سطح توافق عالی قرار گرفته ‌است. نتایج پژوهش منجر به تشکیل مدل جامع با هفت عامل شامل: اقتصادی، اجتماعی، فردی، نهادی، فیزیکی، آموزشی‌-ترویجی‌‌ و اکولوژیکی شد که عامل اقتصادی از مهمترین عوامل تاثیر‌گذار است. مدل حاصل از پژوهش با شناساندن عوامل موثر بر تاب‌آوری مرتع‌داران در شرایط خشک‌سالی امکان بهبود مدیریت بحران، کاهش آسیب‌پذیری و زمینه‌های لازم را برای برنامه‌ریزی مراتع در سطح کشور فراهم می‌کند.

model for pastoral housholds resilience under drought condition

drought phenomenon stands as one of the most significant challenges of the contemporary era, exerting its influence on all ecosystems, including rangelands, at both global and regional scales. the heightened vulnerability of pastoralists underscores the necessity of embracing the concept of resilience. this research aims to investigate existing studies on the resilience of pastoralists under drought conditions and to propose a comprehensive model. a systematic review methodology was employed in this study. the findings of relevant domestic and international research were systematically analyzed using the seven-stage method of sandelowski and barroso. based on inclusion and exclusion criteria, 30 studies were examined. the waltz and bausell method was employed to assess the validity of the extracted data. the reliability was also assessed through the kappa coefficient, yielding a value of 0.87, indicating excellent agreement. the research results led to the formulation of a comprehensive model comprising seven factors: economic, social, individual, institutional, physical, educational-promotional, and ecological. among these factors, the economic factor emerged as one of the most influential. the resultant model, identifying the factors that impact the resilience of pastoralists under drought conditions, provides the potential for enhancing crisis management, reducing vulnerability, and establishing the necessary groundwork for nationwide rangeland planning.