بررسی دیدگاه کارشناسان در مورد مشارکت جامعه محلی در اجرای اقدامات حفاظتی تنوع‌زیستی در منطقه حفاظت شده سرخ‌آباد استان زنجان

یکی از رویکردهای مدیریتی در راستای حفاظت تنوع‌زیستی، مدیریت مشارکتی است. پژوهش حاضر با هدف شناخت مشارکت جامعه محلی در اجرای اقدامات حفاظت و مدیریت تنوع‌زیستی در منطقه حفاظت‌شده سرخ‌آباد استان زنجان انجام شد. پژوهش از یک روش تحقیق ترکیبی بهره گرفت. بدین صورت که ابتدا از طریق یک پژوهش کیفی اکتشافی، 32 نفر از کارشناسان اداره کل حفاظت محیط‌زیست، اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری، سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان با استفاده از شیوه نمونه‌گیری هدفمند در استان و شهرستانهای زنجان و طارم انتخاب شدند و جمع‌آوری داده‌ها از طریق انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته پیرامون شاخص‌های اقدامات صورت گرفته در حفاظت از تنوع‌زیستی در منطقه صورت پذیرفت. در بخش کمی، پرسشنامه خودتکمیلی تهیه شد و داده‌ها با استفاده از یک روش‌شناسی پیمایشی گردآوری شدند. نتایج نشان داد، مشارکت جامعه محلی در اجرای اقدامات حفاظت و مدیریت تنوع‌زیستی، بیشتر در سطح یک مشارکت (مشارکت دستکاری شده) و سطح دو مشارکت (صرفاً اطلاع‌رسانی به مردم) بوده است و به سطوح بالای مشارکت توجه نشده و یا بسیار کم توجه شده است. همچنین نتایج نشان داد بین مشارکت در اقدامات بهبود دهنده دانش و اجرای آن، و بین مشارکت در اقدامات تنوع‌ساز و بهبود دهنده معیشت و اجرای آن ارتباط مثبت و معنادار وجود داشت. بنابراین، ضرورت دارد که اقدامات حفاظت و مدیریت تنوع‌زیستی، با نگاهی جامع‏تر، چند بعدی و براساس تقویت مشارکت جوامع محلی و انسجام‌بخشی فعالیت‌های سازمان‌ها و کنشگران مختلف در جهت حفاظت و احیای اکوسیستم‌ها و گونه‌های مناطق حفاظت شده انجام شوند.

specialists’ views on local communities’ participation in the biodiversity conservation interventions of the sorkhabad protected area in the zanjan province

participatory management is one of biodiversity conservation approaches. this research assesses specialists’ views on local communities’ participation in biodiversity conservation activities using a mixed quantitative and qualitative methodology. before quantitative research, an exploratory qualitative stage was conducted and a sample of 32 specialists from the environment administration, the natural resources and watershed management administration, the agriculture-jahad organization, and the research and education center of agriculture and natural resources in the zanjan province, zanjan and tarom townships, and their relevant counties and sub-counties of the sorkhabad protected area, were selected through the purposeful sampling technique. qualitative data collection was done through semi-structured interviews about indicators of biodiversity conservation activities in the region. in quantitative part, a descriptive-correlational survey was conducted to collect data by a self-completion questionnaire. the results showed that the communities have mostly participated in biodiversity conservation activities in a passive way (manipulated involvement) and at the informing level, while the higher levels of participation have been neglected. moreover, a significantly positive relationship existed between participation in knowledge-improving measures and its implementation, and between the participation in diversification and livelihood-improving measures and its implementation. it is essential to implement biodiversity conservation and management by a comprehensive and multi-dimensional governance, strengthening local communities’ participation, and coordinating the activities of various organizations and actors to conserve and restore ecosystems and species of protected areas.