اثر جهت جغرافیایی و شدت خشکیدگی تاجی بر وضعیت عناصر برگ و خاک توده‌های جنگلی بلوط ایرانی، quercus brantii lindl. (مطالعه موردی جنگل‌های مله‌سیاه، استان ایلام)

این پژوهش با هدف بررسی اثر جهت دامنه و شدت خشکیدگی تاجی بر وضعیت عناصر غذایی برگ درختان بلوط ایرانی در معرض خشکیدگی و خاک رویشگاه در جنگل‌های استان ایلام انجام شد. با این هدف، منطقه جنگلی مله‌سیاه در نظر گرفته شد و دو محدوده یک هکتاری در جهت‌های جغرافیایی شمالی و جنوبی با موقعیت ارتفاعی تقریباً یکسان انتخاب شد. در هر محدوده، 10 درخت از دو کلاسه خشکیدگی تاجی سالم و سرخشکیده انتخاب شد. از چهار سمت اصلی تاج درختان و قسمت میانی تاج و شاخه‌های انتهایی آنها، نمونه‌های برگ جمع‌آوری شد. همچنین، از سمت جنوبی درختان منتخب، نمونه‌های خاک از دو عمق تهیه شد. نمونه‌های جمع‌آوری شده برای آنالیز و تجزیه عناصر کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد، جهت دامنه و شدت خشکیدگی تاجی اثر معنی‌داری بر میزان فسفر، کلسیم و منیزیم برگ درختان بلوط دارند. به‌طوری‌که میزان فسفر برگ در رویشگاه شمالی بیشتر از رویشگاه جنوبی بود. میزان کلسیم و منیزیم برگ در رویشگاه شمالی بیشتر از جنوبی و در درختان سرخشکیده بیشتر از درختان سالم بود. همچنین، میزان کربن آلی خاک تحت تاثیر معنی‌دار جهت دامنه بود و میزان کربن آلی عمق 200 سانتی‌متر خاک در رویشگاه شمالی کمتر از رویشگاه جنوبی بود. میزان اسیدیته، کربنات کلسیم و رطوبت خاک عمق 200 سانتی‌متر و رطوبت خاک عمق 5020 سانتی‌متر نیز تحت تاثیر جهت دامنه تغییر کردند. نتیجه‌گیری شد که عناصر غذایی برگ تغییرات بیشتری نسبت به عناصر خاک تحت تاثیر عوامل یادشده داشته و میزان این تغییرات در ارتباط با جهت دامنه بیشتر بود. درختان بلوط مورد‌ مطالعه با درجه‌های خشکیدگی تاجی مختلف از ‌نظر عناصر ماکرو خاک وضعیتی مشابه، اما از ‌نظر عناصر ماکرو برگ وضعیتی متفاوت داشتند. با توجه به تفاوت رویشگاه‌های آنها از ‌نظر میزان رطوبت و اسیدیته خاک، می‌توان گفت که وضعیت خشکیدگی تاج درختان با سازوکار‌های فیزیولوژیک درون درختان در جذب آب و مواد غذایی ارتباط دارد.

Effect of slope aspect and crown dieback intensity on leaf and soil nutrient status in Persian oak stands, Quercus brantii Lindl. (Case study, MelahSiah forests, Ilam province)

This study was done to investigate the effect of slope aspect and crown dieback intensity on the nutrient status of leaves of Persian oak trees influenced by dieback and site soil in the forests of Ilam province. For this purpose, the Forest area of MelahSiah was considered and two onehectare areas on the northern and southern aspects with almost the same altitude levels were selected. In each selected area, 10 trees were sampled in two intensities of healthy and dieback affected. Leaf samples were collected from the four main sides of tree crown and the middle part of the crown and from their terminal branches. Furthermore, from the south side of the selected trees, soil samples were prepared from two depths. Collected samples were transferred to the laboratory for analysis of OC, N, P, K, Ca and Mg.  The results showed that the slopeaspect and crown dieback intensities have significant effects on the amount of phosphorus, calcium and magnesium in Persian oak tree leaves. So that, the amount of leaf phosphorus in the northern site was higher than the southern site. Leaf calcium and magnesium concentrations were higher in the north site than the south site and in diebackaffected trees than the healthy trees. Also, the amount of soil organic carbon was significantly affected by slope aspect. The OC content in depth of 020 cm, in the northern site was less than the southern site. The amount of pH, CaCO3 and soil moisture in the depth of 020 cm and soil moisture in the depth of 2050 cm were also changed under the slope aspect. It was concluded that leaf nutrients had more changes than soil elements under the influence of considered factors and the amount of these changes was more attributed to the slopeaspect. The studied Persian oak trees with different crown dieback degrees had a similar situation in terms of soil macro elements, but had different conditions in terms of leaf macro elements. Considering the differences between their habitats in terms of soil moisture and pH, it can be said that the dieback severity of tree crowns is related to physiological mechanisms in trees for absorbing water and nutrients.