پایش فراشناختی در مثنوی مولوی

یکی از دغدغه‌های اصلی مولانا در مثنوی شرایط حصول شناخت، محدودیت و موانع تحقق آن است. توجه او به مسئلۀ شناخت و ابعاد چندگانۀ آن آرای او را به مرز تفکرات نوین در باب دانش فراشناختی نزدیک می‌کند. مسئلۀ شناخت برای مولانا مسئله‌ای چنان جدی است که هر روایت و داستانی درگیر یکی از مسائل شناخت و پیچیدگی‌های آن است. مقالۀ حاضر با روشی توصیفی‌تحلیلی نشان می‌‌‌دهد که دانش فراشناختی یعنی نظارت و پایش شناختی از اصول مهم مثنوی مولوی است. بسیاری از کارکردها و بنیان‌‌‌های فراشناختی در مثنوی قابل ردیابی است که در این مقاله دو بنیان فراشناختی «طرح‌واره» و «نظام انگیزش شخصی» و دو کارکرد «نظارت بر فرایند شناخت» و «آگاهی از موقعیت شناخت» بررسی ‌شد و نشان خواهد داد مثنوی مولوی به‌دلیل دربرگرفتن نظارت، ارزیابی، پایش و آسیب‌‌‌شناسی شناخت، اثری دارای ارزش فراشناختی و شناخت‌‌‌شناختی است. این آگاهی نسبت‌به شرایط حصول شناخت، مولوی را به نقد شناخت‌های تقلیل‌‌‌گرایانه و تک‌‌‌ساختی می‌‌‌رساند.

metacognitive monitoring in mowlavi’s couplet-poem (mathnawi)

one of mowlavi’s essential concerns in mathnawi is the conditions of obtaining knowledge, along with the limitations and obstacles that hinder its realization. his attention to the problem of cognition and its multiple dimensions brings his opinions close to the border of modern thinking about metacognitive knowledge. the problem of cognition is such a severe issue for rumi that every narrative and story is involved in one of the problems of cognition and its complexities. this article employs a descriptive-analytical method that metacognitive knowledge, defined as cognitive supervision, is one of the essential principles of mowlavi’s mathnawi. numerous metacognitive foundations and functions can be traced in mathnawi. in this article, two metacognitive foundations, &schema& and &personal motivation system,& and two functions, &supervision of the cognitive process& and &awareness of the cognitive situation,& are examined. it is taken and shown that mowlavi’s mathnawi is a work with metacognitive and cognitive value due to its inclusion of monitoring, evaluation, and mental pathology. this awareness of the conditions of obtaining knowledge leads mowlavi to criticize reductionist and mono-structural knowledge.