تحلیل روابط بینامتنی ملفوظات شبه‌قاره و مجالس‌ (مطالعۀ موردی مجالس سبعه و فوایدالفواد)

در قرن هفتم و هشتم هجری قمری آثار فراوانی در شبه‌قاره (هند و پاکستان با نام «ملفوظات» در حوزۀ ادبیات عرفانی نگاشته شد. وجود برخی اشتراکات میان این متون و مجالس، این سوال را به ذهن متبادر می کند که آیا ملفوظات به تقلید یا تحت تاثیر مجالس نگارش یافته اند یا آثاری متفاوت هستند؟ مجالس سبعه (629-621 یا 642-637.ق) اثر مولوی و فوایدالفواد (722-703.ق) اثر خواجه نظام الدین اولیا نمونه های شناخته‌شده ای از مجالس و ملفوظات هستند که در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی آن ها و ویژگی های مشابه و متمایز هریک می پردازیم. این مقایسه با توجه به نظریۀ بینامتنیّت انجام می شود. فوایدالفواد از منظر پیرامتنیّت تنها در نحوۀ تقسیم‌بندی نشست ها و نداشتن عناوین داخلی، با مجالس سبعه مشترک است. از لحاظ سرمتنیّت، تعلّق دو اثر به گونۀ ادبی خاص باعث وجود برخی ویژگی های ساختاری و محتوایی مشترک در دو متن گردیده است. از حیث ارتباط بیش متنی با توجه به وجود اسناد تاریخی، برگرفتگی غیر مستقیم فوایدالفواد از مجالس سبعه، محتمل است و گشتارهای کمّی، انگیزه ای وکیفی در فوایدالفواد مشاهده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که تاثیرپذیری فوایدالفواد از مجالس سبعه، جنبۀ تقلیدی ندارد و با توجه به مشابهت ها، این اثر و احتمالاً سایر ملفوظات، برداشتی آزاد و غیرمستقیم از مجالس سبعه و سایر مجالس هستند.

the analysis of intertextual relationships between the subcontinent malfuzats and majalis: the case study of majalis-e sab’e and favaed al-fuad

during the 7th and 8th centuries ah, numerous works were written in the subcontinent, including india and pakistan, known as “malfuzat” in the field of mystical literature.the presence of certain commonalities between these texts and majalis raises the question whether malfuzats were written under the influence of or in imitation of majalis, or they represent distinct literary works. majalis-e sab’e (621-629 or 637-642 ah) by mowlavi and favaed al-fuad (703-722 ah) by sheikh nezam al-din awlia are well-known examples of majalis and malfuzats that are studied in this research, using a descriptive-analytical method, to examine their respective characteristics, both shared and distinct. this comparison is conducted within the framework of intertextuality theory. in terms of paratextuality, favaed al-fuad and majalis-e sab’e share commonalities in the way they structure their gatherings and their lack of internal titles. in terms of architextuality, the affiliation of both works to a specific literary genre has led to the presence of certain structural and content-related features common to both texts. in terms of hypertextual relationship, considering the existence of historical documents, there is a possibility of the indirect derivation of favaed al-fuad from majalis-e sab’e. also quantitative, motivational, and qualitative transformations have been observed in favaed al-fuad. the results of this research show that the influence of favaed al-fuad by majalis-e sab’e is not imitative, and with regard to similarities, this work and possibly other malfuzats represent an independent and indirect adaptation of majalis-e sab’e and other majalis.