تاثیر تکامل‌بخش ذکر در سلوک الی‌الله

«ذکر» و یاد خداوند یکی از مهم‌ترین عبادت‌های اسلامی است و در تکامل معنوی انسان نقش مهمّی به‌عهده دارد. به همین دلیل، خداوند در قرآن، آیه‌های متعدّدی را درباره آن نازل فرموده است. در سیر و سلوک، «ذکر» نقش اساسی و بنیادی برعهده دارد؛ چنان‌که بدون ذکر و یاد خداوند، تحوّلی در درون سالک به‌وجود نمی‌آید و پدید آمدن حالت‌ها و مقام‌های عرفانی بدون آن ناممکن است. در این مقاله، با مطالعه کتاب‌های عرفانی موجود تا پایان قرن هفتم هجری و همچنین، آثار سه شاعر عارف این دوره، یعنی سنایی، عطّار و مولوی، از نقش این عمل عبادی در تکامل انسان تحلیل جامعی عرضه شده است.