تحلیل داستان «طوطی و بازرگان» مثنوی معنوی براساس نظریۀ افشانش ژاک دریدا

نظریۀ افشانش معنا الگویی است که زیرمجموعۀ ساخت شکنی قرار می گیرد و براساس آن می توان زمینه ها و شیوه‌های تکثّر معنا را در یک متن بررسی کرد. در این پژوهشِ توصیفی-تحلیلی، حکایت طوطی و خواجۀ بازرگان از دفتر اول مثنوی معنوی براساس الگوی افشانشی دریدا واکاوی و تحلیل شده است. بنا بر نتایج پژوهش، حکایت طوطی و بازرگان در ده بخش سامان یافته است که چهار بخش آن جستار درون ه ای است و رویکرد روایی، تفسیری و تمثیلی دارد و زیرمجموعۀ افشانش انتقالی قرار می گیرد، چرا که حکایت دیگری را طرح می‌کند و ساحت معنا در این جستارها به کلی تغییر می یابد و از ساختار روایی حاکم بر حکایت جدا می شود. علاوه بر این، در شش بخشی که مولانا به بیان ماجرای طوطی و بازرگان می پردازد، تنها چند بیت نخست به بیان روایت اختصاص دارد و باقی ابیات شامل شرح و تفسیر و تاویل مولاناست و ساحت معنایی تغییر می یابد و دقیقاً باتوجه به همین تحوّل معنایی در حیطۀ افشانش وضعی قرار می گیرد.

analyzing the story of “parrot and the merchant” in masnavi ma’navi based on dissemination theory by jacques derrida

the theory of dissemination of meaning is a model that is a subcategory of deconstruction; based on which, the contexts and methods of pluralization of meaning in a text can be investigated. in this descriptive-analytical research, the story of parrot and the merchant, narrated in the first book of masnavi ma’navi, is analyzed based on derrida’s dissemination model. according to the results of the study, the story of parrot and the merchant is organized into ten parts; four of which are esoteric quests. these four sections, which have a narrative, interpretive, and allegorical approach, are placed under the category of transitional dissemination as the field of meaning in these verses changes completely and is detached from the narrative structure governing the story. in addition, in the other six parts in which rumi narrates the story of the parrot and the merchant, only the first few verses are dedicated to the narrative and the rest of the verses include rumi’s explanations, commentaries, or interpretations, and the field of meaning changes as well. due to this semantic transformation, it is placed in the field of stative dissemination.