روش شناسی شرق شناسان آلمانی زبان در بررسی ادبیات عرفانی فارسی (مطالعة موردی هلموت ریتر و فریتس مایر)

در شرق‌شناسی آلمانی‌زبان دو سنت اصلی وجود دارد: رمانتیک و فیلولوژیک. سنت رمانتیک، شرق را به‌عنوان دیگریِ متمایز، غیرعقلانی و واجد کشف و شهود معرفی می‌کند که مبتنی بر معرفی و ترجمة آثار است؛ بر پژوهش‌های عمیق استوار نیست و بیشتر در گسترش ترجمة متون شرقی به زبان آلمانی موثر بوده است. سنت فیلولوژیک متمایزکنندة شرق‌شناسی آلمان و متمرکز بر فهرست‌برداری، تصحیح نسخ خطی و تحقیق در متون است. در شرق‌شناسی آلمانی‌زبان، از قرن هجده تاکنون، غلبه با سنت فیلولوژیک است. حلقة واپسین شرق‌شناسان آلمانی، شامل هلموت ریتر، فریتس مایر و آنه‌ماری شیمل نمودی از تلفیق دو سنت و تکامل آن در سایة مفهوم «بافت» است. در آثار ایشان به عناصر بیرونی و شرایط شکل‌گیری متن به اندازة بافت درونی و مولفه‌های زبانی و بلاغی توجه می‌شود. مولفۀ کلیدی این جریان مفهوم «متن» است. در اینجا، روند پژوهش‌های ریتر و مایر بررسی و روش خاص آنها در مواجهه با متون عرفانی نشان داده شده است. ویژگی­های اصلی آثار ایشان عبارت است از: دسته‌بندی متون و پیدا کردن متون مادر، پیدا کردن شبکۀ متون (براساس تکوین نسخه‌های خطی) و تصحیح متون اصلی براساس معتبرترین نسخه‌ها، ترجمة متون به آلمانی، اولویت دادن به نثر، ماخذشناسی و بافت‌سازی. روش حلقه طلایی شرق‌شناسی آلمانی‌زبان می‌تواند در فهم متن، شبکه‌سازی و ژانرشناسی عرفان فارسی‌زبان موثر باشد. این شرق ­شناسان عرفان و تصوف را جریانی برآمده از متن اسلام می­ دانند و آن را به‌عنوان پدید­ه­ای تاریخی، فرهنگی و متن­بنیاد می­شناسند نه جریانی رمانتیک یا روشنگرانه.

Methodology of German-speaking Orientalists in Studying Persian Mystical Literature: The Case of Helmut Ritter and Fritz Meier

There are two main traditions in German Orientalism: The Romantic tradition and the Philological one. The Romantic tradition considers the East as a distinct, irrational, and intuitive “other” that is based on the introduction of works and their translations rather than indepth investigations. This tradition has proved effective in disseminating Oriental texts’ translation into German. The philological tradition makes German Orientalism distinct and focuses on cataloging, correcting manuscripts, and researching the texts. In Germanspeaking Orientalism, the philological tradition has been prevalent since the eighteenth century. The last circle of German orientalists, including Helmut Ritter, Fritz Meier, and Schimmel is a manifestation of the fusion of the two traditions and its evolution regarding the concept of &context&. In their works, the external elements and the context of culture are also considered as much as the internal context and the linguistic and rhetorical components. The key component of this trend is the concept of &text&. Here, the Ritter and Meier’s special method in dealing with mystical texts is shown. The main features of their works are: categorization of texts and finding mother texts, finding a network of texts (based on the evolution of manuscripts), correcting original texts based on the most authoritative versions, translating texts into German, and giving priority to prose, bibliography, and historiography. The Golden Ring method of Germanspeaking Orientalism can be effective in understanding the text, networking and genre of Persianlanguage mysticism. These orientalists consider mysticism and Sufism as a movement derived from Islam and as a historical, cultural, and textual phenomenon, rather than a romantic or enlightening movement.